این متن دومین مطلب آزمایشی من است که به زودی آن را حذف خواهم کرد.
زکات علم، نشر آن است. هر وبلاگ می تواند پایگاهی برای نشر علم و دانش باشد. بهره برداری علمی از وبلاگ ها نقش بسزایی در تولید محتوای مفید فارسی در اینترنت خواهد داشت. انتشار جزوات و متون درسی، یافته های تحقیقی و مقالات علمی از جمله کاربردهای علمی قابل تصور برای ,بلاگ ها است.
همچنین وبلاگ نویسی یکی از موثرترین شیوه های نوین اطلاع رسانی است و در جهان کم نیستند وبلاگ هایی که با رسانه های رسمی خبری رقابت می کنند. در بعد کسب و کار نیز، روز به روز بر تعداد شرکت هایی که اطلاع رسانی محصولات، خدمات و رویدادهای خود را از طریق بلاگ انجام می دهند افزوده می شود.
این متن اولین مطلب آزمایشی من است که به زودی آن را حذف خواهم کرد.
مرد خردمند هنر پیشه را، عمر دو بایست در این روزگار، تا به یکی تجربه اندوختن، با دگری تجربه بردن به کار!
اگر همه ما تجربیات مفید خود را در اختیار دیگران قرار دهیم همه خواهند توانست با انتخاب ها و تصمیم های درست تر، استفاده بهتری از وقت و عمر خود داشته باشند.
همچنین گاهی هدف از نوشتن ترویج نظرات و دیدگاه های شخصی نویسنده یا ابراز احساسات و عواطف اوست. برخی هم انتشار نظرات خود را فرصتی برای نقد و ارزیابی آن می دانند. البته بدیهی است کسانی که دیدگاه های خود را در قالب هنر بیان می کنند، تاثیر بیشتری بر محیط پیرامون خود می گذارند.
پلیمرها (Polymers):
پلیمرها ، ابرمولکول هایی با وزن مولکولی بسیاربالا هستند .که از واحدهای تکرار شونده تشکیل شده اند .پلیمرها ممکن است آلی (organic ) ،غیرآلی (inorganic)یا آلی ـ فی (organometallic )باشند .و ازدیدگاه نحوه ی به وجود آمدن ممکن است مصنوعی یا طبیعی باشند .پلیمرها ازجمله ی مواد ضروری برای بسیاری از صنایع از جمله :چسب ها (adhesives ) ، مصالح ، ساختمانی ، کاغذ، لباس ، الیاف ، پوشش ها ، پلاستیک ها ، سرامیک ، بتون ، کریستال مایع ، مقاومت های نوری و .هستند .پلیمرها درعلومی همچون :تغذیه ،مهندسی ، بیولوژی ، داروسازی ، کامپیوتر ،اکتشافات فضایی ، بهداشت و محیط زیست اهمیت دارد .
پلیمرهای غیرآلی که به صورت طبیعی وجود دارند شامل :الماس ها ، گرافیت ، آزبست (پنبه ی نسوز )،شن،عقیق ، فلدسپار ،میکا ،کوارتز ،تالک و . می شوند .
پلیمرهای آلی که به صورت طبیعی یافت می شود عبارت اند از :پلی ساکاریدها (پلی کربوهیدرات ها )مانند :نشاسته و سلو ،نوکلئیک اسیدها و پروتئین ها .
پلیمرهای غیرآلی ،مصنوعی عبارت اند از :نیترید بور (Boron nitride )، بتون (Concrete )،بسیاری از ابر رسانه های دما بالا و شماری از شیشه ها .
پلی سیلوکسین ها (Polysi loxanes )که به سیلوکسین نیز معروف اند .نمونه ای از پلیمرهای آلی ـ فی محسوب می شود که به صورت مصنوعی تهیه می گردد .
پلیمرهای مصنوعی که برای در ساختار برخی وسایل استفاده می شود به طور قابل ملاحظه ای از فات سبک ترند .این مواد به کاهش میزان مصرف سوخت در وسایل نقلیه و سفینه های فضایی کمک می کند .زمانی که به نسبت برابر وزنی ازپلیمر به جای ف استفاده کنیم مواد پلیمری حتی از ف نیز بهتر کار می کنند .مثلاً :(درمورد کشش ).مواد پلیمری باپیشرفت های انجام شده توانایی استفاده برای اهداف مهندسی به عنوان مثال :یراق آلات ، بلبرینگ ها و غشاهای ساختاری را پیدا کرده اند .
بشر با تلاش برای دستیابی به مواد جدید, با استفاده از مواد ألی (عمدتا هیدروکربنها) موجود در طبیعت به تولید مواد مصنوعی نایل شد. این مواد عمدتا شامل عنصر کربن , هیدروژن, اکسیژن, نیتروژن و گوگرد بوده و به نام مواد پلیمری معروف هستند. مواد پلیمری یا مصنوعی کاربردهای وسیعی , از جمله در ساخت وسایل خانگی , اسباب بازیها, بسته بندیها , کیف و چمدان , کفش , میز و صندلی , شلنگها و لولههای انتقال آب , مواد پوششی به عنوان رنگها برای حفاظت از خوردگی و زینتی , لاستیکهای اتومبیل و بالاخره به عنوان پلیمرهای مهندسی با استحکام بالا حتی در دماهای نسبتا بالا درساخت اجزایی از ماشین ألات, دارند.
پلیمرها خواص فیزیکی و مکانیکی نسبتا خوب و مفیدی دارند . آنها دارای وزن مخصوص پایین و پایداری خوب در مقابل مواد شیمیایی هستند. بعضی از آنها شفاف بوده و میتوانند جایگزین شیشهها شوند. اغلب پلیمرها عایق الکتریکی هستند.
اما پلیمرهای خاصی نیز وجود دارند که تا حدودی قابلیت هدایت الکتریکی دارند . عایق بودن پلیمرها به پیوند کووالانسی موجود بین اتمها در زنجیرهای مولکولی ارتباط دارد. اما تحقیقات انجام شده در سالهای اخیر نشان داد که امکان ایجاد خاصیت هدایت الکتریکی در امتداد محور مولکولها وجود دارد. این نوع پلیمرها اساسا از پلی استیلن تشکیل شده اند.
با نفوذ دادن عناصری مانند فات قلیایی یا هالوژنها (فرایند دوپینگ) به زنجیرهای مولکولی پلی استیلن به ترتیب نیمه هادیهای پلیمری از نوع N و P به دست میآیند. افزودن عناصر یا دوپینگ سبب میشود که الکترونها بتوانند در امتداد اتمهای کربن در زنجیر حرکت کنند. تفلون از مواد پلیمری است که به دلیل ضریب اصطکاک پایینی که دارد به عنوان پوشش برای جلوگیری از چسبیدن مواد غذایی در وسایل پخت و پز استفاده میشود.
ساختار پلیمر
اغلب پلیمرهای متداول از پلیمریزاسیون مولکولهای ساده آلی به نام منومر به دست میآیند. برای مثال پلی اتیلن (PE) پلیمری است که از پلیمریزاسیون با افزایش (ترکیب) چندین مولکول اتیلن به دست می آید. هر مولکول اتیلن یک منومر نامیده میشود. با ترکیب مناسبی از حرارت, فشار و کتالیزور , پیوند دوگانه بین اتمهای کربن شکسته شده و یک پیوند ساده کووالانسی جایگزین آن میشود. اکنون دو انتهای آزاد این منومر به رادیکالهای آزاد تبدیل میشود, به طوری که هر اتم کربن یک تک الکترون دارد که می تواند به رادیکالهای آزاد دیگر افزوده شود. از این رو در اتیلن دو محل ( مربوط به اتم کربن) وجود دارد که مولکولهای دیگر می توانند در آنجا بدان ضمیمه شوند .
این مولکول با قابلیت انجام واکنش , زیر بنای پلیمرها بوده و به (مر) یا بیشتر واحد تکراری موسوم است. واحد تکراری در طول زنجیر مولکول پلیمر به تعداد دفعات زیادی تکرارمیشود. طول متوسط پلیمر به درجه پلیمرزاسیون یا تعداد واحدهای تکراری در زنجیر مولکول پلیمر بستگی دارد.
بنابراین نسبت جرم مولکولی پلیمر به جرم مولکولی واحد تکرای به عنوان (درجه پلیمریزاسیون) تعریف شده است .با بزرگتر شدن زنجیر مولکولی ( در صورتی که فقط نیروهای بین مولکولی سبب اتصال مولکولها به یکدیگر شود) مقاومت حرارتی و استحکام کششی مواد پلیمری هر دو افزایش می یابند.
به طور کلی فرایند پلیمریزاسیون میتواند به صورتهای مختلفی مانند افزایشی , مرحلهای و انجام گیرد. در پلیمریزاسیون افزایشی , تعدادی از واحدهای تکراری به یکدیگر اضافه شده و مولکول بزرگتری را به نام پلیمر تولید می کنند. در این نوع پلیمریزاسیون ابتدا در مرحله اول رادیکال آزاد, با دادن انرژی (حرارتی , نوری) به مولکولهای اتیلین با پیوند دوگانه و شکست پیوند دوگانه , به وجود می آید.
سپس رادیکالهای آزاد با اضافه شدن به واحدهای تکراری مراکز فعالی به نام آغازگر شکل میگیرند و هر یک از این مراکز به واحدهای تکراری دیگر اضافه شده و رشد پلیمر ادامه مییابد . از نظر تئوری درجه پلیمریزاسیون افزایشی می تواند نامحدود باشد, که در این صورت مولکول زنجیره ای بسیار طویلی از اتصال تعداد زیادی واحدهای تکراری به یکدیگر شکل می گیرد.
اما عملا رشد زنجیر به صورت نامحدود صورت نمی گیرد.هر چه قدر تعداد مراکز فعال یا آغازگرهای شکل گرفته بیشتر باشد , تعداد زنجیرها زیادتر و نتیجتا طول زنجیرها کوچکتر میشود و بدین دلیل است که خواص پلیمرها تغییر میکند. البته سرعت رشد نیز در اندازه طول زنجیرها موثر است . هنگامی که واحدهای تکراری تمام و زنجیرها به یکدیگر متصل شوند, رشد خاتمه مییابد.
از دیگر روشهای پلیمریزاسیون, پلیمریزاسیون مرحلهای است که در آن منومرها با یکدیگر واکنش شیمیایی داده و پلیمرهای خطی را به وجود میآورند. در بسیاری از واکنشهای پلیمریزاسیون مرحله ای مولکول کوچکی به عنوان محصول فرعی شکل می گیرد . این نوع واکنشها گاهی پلیمریزاسیون کندنزاسیونی نیز نامیده میشوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به این سایت مراجعه کنید.
با توجه به اهمیت انبارداری میوه ها و به منظور کاهش ضایعات، رعایت نکات فنی در برداشت و انبارداری مرکبات از سوی باغداران را از اولویت های مهم می باشد.
لازم است میوه ها دو هفته قبل از رسیدن کامل با حدود 90 درصد تغییر رنگ برداشت گردد و صبح زود که شبنم بر روی میوه نشسته است، از چیدن میوه خودداری شود.
چیدن میوه ها بایستی با استفاده از دستکش نخی صورت گرفته و میوه های چیده شده به آرامی جابجا شوند و در صورت زخمی شدن بعضی از میوه ها، آن ها را از بقیه جدا کرده و در انبار نگهداری نشوند.در این حالت راه نفوذ ساپروفیت ها به میوه ها باز شده و در دمای انبار ممکن است شاهد پوسیدگی ها باشیم.
میوه های چیده شده نبایستی زیر نور آفتاب قرار گیرند بلکه به سرعت به مکان سایه منتقل گردند ،حدود یک ماه قبل از چیدن میوه ها، سمپاشی درختان با قارچکش مناسب، خاصیت انبارداری میوه ها را تا حدود بسیار زیادی افزایش می دهد. در ضمن بعد از ضد عفونی، میوه ها باید در سایه خشک و سپس به انبار منتقل شوند.
در ضمن رعایت اصول فنی در ساخت انبار، باغداران بایستی از کیسههای راشل (توری بستهبندی) برای انبار کردن میوه ها استفاده کنند (نهایتا سه ردیفه به منظور تردد هوا در بین میوه ها) و نیز انبار نگهداری میوه مرکبات بایستی اختصاصی باشد و از نگهداری سایر محصولات و ادوات در زمان انبار داری خودداری گردد.
کف و دیوارها بایستی بتنی و سقف عایق بندی بوده و قبل از ورود میوه ها کف و دیوارها با آب گرم شستشو شوند.
دستگاه تهویه باید روی دیوار و روبروی درب انبار نصب گردد ، جهت خشک نگه داشتن فضای انبار و تخلیه روزانه گازهای مضر حاصل از تنفس میوه ها، نیمه شب ها به مدت چند ساعت تهویه روشن گردد تا هوای خنک شب به داخل انبار منتقل گردد، تا درجه حرارت توریهای بسته بندی بالایی و پایینی متعادل گردد.
نصب رطوبت سنج و دماسنج نیز در انبار ضروری است، ردیف کیسههای راشل در امتداد درب انبار و تهویه چیده شوند تا عمل تهویه به سهولت انجام شود.
درجه حرارت مناسب برای پرتقال 7 - 3 درجه سانتیگراد و رطوبت 90 - 85 درصد و درجه حرارت مناسب نارنگی 3 - 1 درجه سانتیگراد و رطوبت 90 - 85 درصد باشد و در صورت کاهش رطوبت انبار ظرف آب در کف انبار قرار داده شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر به این سایت مراجعه بفرمایید.
پلی اتیلن از انواع پلیمرهای گرمانرم میباشد بدین معنا که این ماده با رسیدن به نقطه ذوب خود به حالت مایع و با رسیدن به نقطه انجماد به حالت جامد تبدیل میشود. پلی اتیلن سنتز شیمیایی اتیلن است که معمولا از ترکیب نفت خام و گازهای طبیعی به وجود میآید. برخی از نام های غیر رسمی آن polythene یا polyethylyne میباشد، علاوه بر این به اختصار PE نیز نامیده میشود. پلیاتیلن اکثرا در جهت ساخت ترکیبات پلاستیکی استفاده میشود تا به صورت خالص مورد استفاده قرار گیرد.
پلیاتیلنها خانوادهای از گرمانرمها میباشند که از طریق پلیمریزاسیون گاز اتیلن (C2H4) بدست میآیند. از طریق کاتالیست و روش پلیمریزاسیون این ماده میتوان خواص مختلفی همچون چگالی، شاخص جریان مذاب (MFI)، بلورینگی، درجه شاخهای و شبکهای شدن، وزن مولکولی و توزیع وزن مولکولی را در آنها کنترل کرد. پلیمرهای با وزن مولکولی پائین را به عنوان روان کننده(Lubricant) به کار میبرند. پلیمرهای با وزن مولکولی متوسط واکسهایی امتزاج پذیر (مخلوط پذیر) با پارافین میباشند و نهایتا پلیمرهایی با وزن مولکولی بالاتر از ۶۰۰۰ در صنعت پلاستیک بیشترین حجم مصرف را به خود اختصاص میدهند. پلی اتیلن شامل ساختار بسیار سادهای است، به طوری که ساده تر از تمام پلیمرهای تجاری میباشد . یک مولکول پلی اتیلن زنجیر بلندی از اتمهای کربن است که به هر اتم کربن دو اتم هیدروژن چسبیدهاست.
انواع پلی اتیلن
طبقهبندی اتیلنها بر اساس دانسیته آنها صورت میگیرد. که در مقدار دانسیته اندازه زنجیر پلیمر و نوع و تعداد شاخههای موجود در زنجیر دخالت دارد.
-LDPE یا پلی اتیلن سبک
این پلیاتیلن دارای زنجیری شاخه دار است. بنابراین زنجیرهای LDPE نمیتوانند بخوبی با یکدیگر پیوند برقرار کنند و دارای نیروی بین مولکولی ضعیف و استحکام کششی کمتری است این نوع پلی اتیلن معمولاً با روش پلیمریزاسیون رادیکالی تولید میشود از خصوصیات این پلیمر انعطاف پذیری و امکان تجزیه بوسیله میکرو ارگانیها است.
-LLDPE یا پلی اتیلن خطی با دانسیته پایین
این پلی اتیلن یک پلیمر خطی با تعدادی شاخههای کوتاه است و معمولاً از کوپلیمریزاسیون اتیلن با آلکنها بلند زنجیر ایجاد میشود.
MDPE یا پلی اتیلن با دانستیه متوسط است و در تولید لولههای پلاستیکی و اتصالات لولهکشی معمولاً از MDPE استفاده میشود.
-HDPE یا پلی اتیلن سنگین
این پلی اتیلن دارای زنجیر پلیمری بدون شاخه است. بنابراین نیروی بین مولکولی در زنجیره بالا و استحکام کششی آن بیشتر از بقیه پلی اتیلنها است. شرایط واکنش و نوع کاتالیزور مورد استفاده در تولید پلی اتیلن سنگین HDPE موثر است. برای تولید پلی اتیلن بدون شاخه معمولاً از روش پلیمریزاسیون با کاتالیزور زیگلر ـ ناتا استفاده میشود.
کاربرد پلی اتیلن ها
پلی اتیلن کاربرد فراوانی در تولید انواع لوازم پلاستیک مورد استفاده در آشپزخانه و صنایع غذایی دارد. از LDPE در تولید ظروف پلاستیکی سبک و همچنین کیسههای پلاستیک استفاده میشود. LDPE در تولید ظروف شیر و مایعات و انواع وسایل پلاستیکی آشپزخانه کاربرد دارد. در تولید لولههای پلاستیکی و اتصالات لولهکشی معمولاً از MDPE استفاده میکنند.
LLDPE بدلیل بالا بودن میزان انعطاف پذیری در تهیه انواع وسایل پلاستیکی انعطاف پذیر مانند لولههایی با قابلیت خم شدن کاربرد دارد. اخیرا پژوهشهای فراوانی در تولید پلی اتیلن هایی با زنجیر بلند و دارای شاخههای کوتاه انجام شده است. این پلی اتیلنها در اصل HDPE با تعدادی شاخههای جانبی هستند این پلی اتیلنها ترکیبی استحکام HDPE و انعطاف پذیری LDPE را دارد.
وقتی هیچ شاخهای در مولکول وجود نداشته باشد آن را پلی اتیلن خطی (HDPE) مینامند. پلیاتیلن خطی سختتر از پلیاتیلن شاخهای است اما پلی اتیلن شاخهای آسانتر و ارزانتر ساخته میشود. شکل این پلیمر بسیار کریستالی شکل است. پلی اتیلن خطی محصول نرمالی با وزن مولکولی ۲۰۰۰۰۰ تا۵۰۰۰۰۰ است که آن را تحت فشار و دماهای نسبتاً پائین پلیمریزه میکنند. پلی اتیلنی نیز وجود دارد که چگالی آن مابین چگالی این دو پلیمر است یعنی در محدوده ۹۲۶/۰ تا ۹۴۰/۰؛ و آن را پلی اتیلن نیمه سنگین یا متوسط مینامند.
در صنعت تولید شبکه و کیسههای توری بافت راشل از مواد پلیاتیلن سنگین (HDPE) استفاده میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر به این سایت مراجعه بفرمایید.
مقدمه:
میزان تولید سیب زمینی در کشور حدود 4.8 میلیون تن تخمین زده شده است. سیب زمینی جایگاه مهمی در سبد غذایی خانوادهها دارد و سرشار از ترکیبات غذایی مغذی است. این محصول منبع مهم کربوهیدرات، پروتئین و مواد معدنی است که قیمت مناسبی دارد و به راحتی در منزل، محل کار و مسافرت قابل مصرف است. بسته به ذائقه افراد به شکل های مختلف: سرخ کرده، آب پز، کبابی و . مصرف می شود. سیب زمینی بالاترین درصد پروتئین را در خانواده سبزیجات غده ای داراست و پروتئین آن دارای آمینو اسیدی است که با نیاز های انسانی همخوانی بالا دارد. همچنین یک دانه سیب زمینی نیمی از ویتامین سی مورد نیاز روزانه انسان را تامین میکند.
اهمیت بسته بندی:
شاید جالب باشد که بدانید در حال حاضر حدود بیش از 100 نوع بسته بندی در خارج از کشور مورد استفاده قرار میگیرد. شرکت های بسته بندی سیب زمینی از بسته های مختلفی جهت حمل آن تا رسیدن به دست مصرف کننده
استفاده می کنند، که به چند نمونه از آن ها اشاره می کنیم:
بسته بندی سیب زمینی در کیسه توری بسته بندی راشل:
البته انتخاب هر کدام از این روش ها بر قیمت و بازار فروش سیب زمینی طبیعتا تاثیر می گذارد.
سیبزمینی در کنار محصولاتی مانند گندم، جو و. عمده محصولات کشاورزی ایران را تشکیل داده اما بر خلاف محصولاتی مانند گندم که همچنان جزو محصولات تولیدی محسوب میشود، نه تنها مصرف داخلی را تامین میکند بلکه حتی جایگاه ویژهای در صادرات نیز دارد.
استفاده از بسته بندی به عنوان ابزاری جهت برقراری ارتباط در حال افزایش است. زیرا بسته بندی همانند دیگر عناصر ارتباطات بازاریابی از اهمیت بالایی برخوردار است. بسته بندی یک فاکتور کلیدی در فرآیند تصمیم گیری مشتری است زیرا می تواند جهت اخذ تصمیمات حقیقی در فروشگاه، با برقراری ارتباط با مشتری کمک شایانی به او کند.
در بحث صادرات سیب زمینی نیز کیفیت و نوع بستهبندی در کشورهای واردکننده مورد توجه قرار میگیرد، بنابراین باید با ارتقای کیفیت سیبزمینی و خلاقیت در نوع بستهبندی آن میزان صادرات این محصول را افزایش داد.
نگهداری سیب زمینی:
دمای نگهداری، تأثیر قابل توجهی را بر روی طول عمر سیب زمینی خواهد گذاشت. زمانی که سیب زمینی خام را بین دمای ۴۳ تا ۵۰ درجه فارنهایت، معادل ۶ تا ۱۰ درجه سانتی پایه نگهداری می کنید، می توانید چندین ماه بدون اینکه خراب شوند، آن ها را انبار کنید. این میزان دما، از دمای یخچال، کمی گرم تر است و می توان این محدوده دمایی را در انبارها و زیرزمین ها فراهم کرد. ذخیره کردن سیب زمینی در این چنین شرایطی، می تواند جوانه زدن سیب زمینی را که یکی از اولین علائم پوسیدگی و فاسدشدن آن می باشد به تأخیر بیاندازد.
طبق یک تحقیق، نگهداری سیب زمینی در دمای سرد، در مقایسه با دمای اتاق، می تواند به میزان چهار برابر، به عمر سیب زمینی اضافه کند. نگهداری سیب زمینی در دماهای پایین نیز باعث می شود که مقدار ویتامین سی موجود در آن، بیشتر حفظ شود.
خشک نگه داشتن سیب زمینی ها به این دلیل است که شستن آن ها، میزان رطوبت را افزایش می دهد و به رشد قارچ ها و باکتری ها کمک می کند. تا زمانی که قصد استفاده از آن ها رادارید دست نگه داشته و سپس آن ها را بشورید و با برس تمیز اگر در مورداستفاده از آفت کش ها نگرانی دارید، با محلول ۱۰ درصد سرکه یا نمک، می توانید بیش از دو برابر میزان شستشو با آب، این آلودگی را از بین ببرید. همچنین، سیب زمینی ها را از سایر محصولات، دور نگه دارید. بسیاری از میوه ها و سبزیجات، هنگامی که می رسند، گاز اتیلن از خود آزاد می کنند که به نرم ماندن میوه ها و افزایش میزان قند آن ها کمک می کند. اگر سیب زمینی در مجاورت این میوه های رسیده نگهداری شوند، باعث جوانه زدن و نرم شدن سیب زمینی های خام می گردد. بنابراین، سیب زمینی را در نزدیکی میوه ها و سبزیجات به خصوص موز، سیب، پیاز و گوجه فرنگی نگهداری نکنید، زیرا مقدار نسبتاً زیادی اتیلن را آزاد می کنند. البته این درحالی است که هیچ مطالعه ای نشان نداده است که سیب زمینی را تا چه میزانی باید از میوه ها یا سبزیجات رسیده دور نگه داشت.
نور خورشید یا نور فلورسنت، بر روی پوست سیب زمینی اثر می گذارد و باعث تولید کلروفیل می شود و پوست سیب زمینی را به رنگ سبز ناخوشایندی تبدیل می کند. کلروفیلی که باعث سبز شدن پوست سیب زمینی می شود، ضرری ندارد، اما قرار گرفتن در معرض نور آفتاب می تواند منجر به تولید مقادیر زیادی مواد شیمیایی سمی به نام سولانین شود. بسیاری از مردم، سیب زمینی های سبز شده را به دلیل سطح بالاتری از سم سولانین، دور می ریزند. سولانین مزه تلخی را در سیب زمینی ایجاد می کند و در افرادی که نسبت به آن حساسیت دارند باعث احساس سوزش در دهان یا گلوی آن ها می شود. همچنین اگر در مقادیر بالایی استفاده شود، می تواند سمی باشد و سبب تهوع، استفراغ و اسهال شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر به این سایت مراجعه بفرمایید.
سورتینگ اصطلاحی به معنای درجه بندی و دسته بندی محصولات است. در واقع، سورتینگ محصولات کشاورزی به درجه بندی انواع میوه ها و سایر محصولات کشاورزی براساس اندازه، رنگ، شکل ظاهری و سایر عوامل و جداسازی ناخالصی ها، میوه ها و محصولات خراب و فاسد شده اطلاق می شود در بیشتر موارد، سورتینگ، مقدمه ای برای بسته بندی محصول کشاورزی است؛ ضمن اینکه در بازارهای میوه و تره بار جوامع مدرن، به طور تقریبی تمامی میوه ها و سبزی ها به صورت سورت و لیبل گذاری شده عرضه می شوند و این امر سبب تشخیص آسان تر کیفیت محصول توسط مشتری شده و توزیع و عرضه منظم تری را به دنبال خواهد داشت امروزه علم و فناوری سورتینگ و تجهیزات مربوطه به درجه بندی و دسته بندی انواع محصولات کشاورزی در جوامع پیشرفته به حدی پیشرفت نموده است که در اکثر واحدهای بزرگ کشاورزی و یا در مجاورت آنها انواع تجهیزات سورتینگ یافت می شود که این امر سبب تسهیل بسته بندی اولیه و حمل و نقل محصول نیز شده است.
سورتینگ رنگ
اغلب رنگ های مواد غذایی، نظر هر بیننده ای را به سمت خود جلب می کنند و از طرفی داشتن یک محصول با رنگ های مشابه، به طبع قیمت تمام شده ی آن را افزایش خواهد داد. در صنعت برای اینکه میوه یا صیفی جات را سورت کنند از دستگاه هایی که مجهز به اسکنر رنگ هستند، استفاده می کنند. .
سورتینگ شکل
هدف استفاده از سورتینگ شکل در صنعت، حذف آلاینده های احتمالی می باشد که برای این کار از سورت های یک شکل کمک می گیرند. به عنوان نمونه، گندم را از سورت های دارای شکل مشخص عبور می دهند تا آلایند هایی که دارای وزن و اندازه یکسان هستند ولی دارای شکل یکجور با این سورت نیستند را حذف کنند.
درجه بندی محصولات شامل بازرسی، ارزیابی و سورتینگ میوه های مختلف در رابطه با کیفیت، تازگی، اامات قانونی و ارزش فروش در بازار است. درجه بندی مواد غذایی اغلب به صورت دستی صورت می پذیرد که در آن مواد غذایی مورد ارزیابی قرار گرفته و سورت می شوند. برای سورتینگ محصولات خوراکی بر اساس اندازه، شکل و کیفیت آنها ممکن است که از ماشین آلات صنعتی نیز بهره ببرند .
بعد از اتمام فرآیند سورتینگ، می توان کلیه محصولات دسته بندی شده را در کیسههای راشل (توری بسته بندی)، که مناسب ترین گزینه برای نگهداری آنها است، قرار داد.
انواع انبارهای نگهداری سیب زمینی:
انبارهای سیب زمینی را از چند نظر می توان تقسیم بندی نمود . از جمله انبارهایی که محصول نهایی آنها مصرف خوراکی، صنعتی و غیر خوراکی دارد. شکل دیگر تقسیم بندی انبارها میزان سادگی یا پیچیدگی طراحی ساختمان انبار و تجهیزات آن می باشد. انواع انبارها از نوع ساده و کم هزینه و کوچک روستایی و خانگی شروع شده و شامل انواع انبارهای ساده و سنتی که محصول با تهویه طبیعی در آن نگهداری می شود تا انبارهایی با ظرفیت بسیار زیاد که دارای سیستم های تهویه، انتقال حرارت و تاسیسات مکانیکی ایجاد برودت می باشند، میگردد.
انبارهای سنتی سیب زمینی بذری و خوراکی
در این نوع انبارها که در ساختمان آنها از مصالح ساده مانند چوب ، سنگ و آجر استفاده می شود، شرایط بهگونه ای است که مقدار محدودی از محصول را میتوان برای مدت نه چندان طولانی و بدون استفاده از سیستم تبرید مکانیکی نگهداری کرد. از آنجایی که سیب زمینی های بذری در موقع کشت باید از کیفیت خوب و وضع فیزیولوژیکی مناسب برخوردار بوده و جوانه ها در حد مناسبی باشند، ضروری است تا ساختمان انبار به گونه ای طراحی شود که بتوان درجه حرارت، نور و رطوبت نسبی محیط را برای حفظ جوانه محصول بخوبی تنظیم کرد تا میزان عملکرد آن افزایش یابد. تعداد جوانه در هر سیب زمینی نشان دهنده تعداد ساقه های گیاه سیب زمینی بعد از آن می باشد. تعداد جوانهها به نوع سیب زمینی، اندازه سیب زمینی و میزان غلبه جوانه انتهایی که خود متاثر از شرایط حاکم بر انبار (مخصوصا درجه حرارت محیط) میباشد، بستگی دارد. بر اساس ویژگیها و خصوصیات این دسته از انبارها میشود آنها را در چهار نوع زیر مورد طبقه بندی قرار داد:
انبارهای روستایی یا خانگی
در زیر زمین ساختمان های مسی به شرط آنکه عمل تهویه در آنها بخوبی صورت گیرد (یعنی دارای پنجره های مناسبی باشد) و دیوارهای آن از مصالح ساختمانی سنگی و عایق کاری شده باشد، می توان شرایط مناسبی را برای نگهداری موقت و کوتاه مدت مقدار محدودی سیب زمینی فراهم نمود. زیرا بهمنظور نگهداری سیب زمینی برای مدت زمان طولانی تر باید آن را به انبارهای سردتری منتقل نمود. درجه حرارت این انبارها بسته به منطقه آب و هوایی معمولاً بین 15- تا 20- درجه سانتیگراد در زمستان و 20 تا 25 درجه سانتیگراد در تابستان تغییر می کند. در شرایطی که هوای بیرون برای نگهداری سیب زمینی مناسب نباشد، در زیر زمین های معمولی می توان تا اندازهای دوره نگهداری را افزایش داد. با این وجود، همانطور که اشاره شد دوره نگهداری در این روش انبارداری نباید طولانی باشد. اصولا زیر زمین هایی که در جهت شمال و جنوب واقع شده اند شرایط بهتری برای انبار کردن دارند. به هر حال، داشتن حداقل یک پنجره برای تهویه نیاز است. اگر رنگ شیشه پنجره ها تیره باشد تا از نفوذ نور به داخل انبار ممانعت شود و همچنین هر پنجره دارای سایبان باشد، کمک زیادی به جلوگیری از رشد جوانه ها و در نتیجه، بالا رفتن زمان نگهداری خواهد نمود. بهمنظور جلوگیری از چروکیده شدن پوست که نتیجه از دست دادن رطوبت است، می توان سطح انبار را با خاک اره پوشش داد و بصورت مداوم آن را مرطوب نگه داشت. این روش تأمین رطوبت بسیار مقدماتی می باشد در حالیکه روشهای پیشرفته تری نیز اکنون وجود دارند.
انبارهایی که بخشی از آنها درون زمین قرار دارد
این انبارها گاهی اوقات بهصورت کاملا مجزا ساخته شده و در بعضی از موارد به قسمت مسی ارتباط دارند. برای ساختن این نوع انبارها، ابتدا زمین را حفر کرده و کف انبار را با مصالح ساختمانی میپوشانند و دیوارهای چهار طرف انبار را تا ارتفاع حدود 4 متر می سازند. بطوریکه عمق هر انبار از سطح زمین 2 متر و ارتفاع آن از سطح زمین نیز 2 متر گردد. پس از احداث انبار و پر کردن آن به عمق حداکثر 5/2 متر، خاکهای حاصل از حفاری را بر روی محصول ریخته و یک طرف انبار را نیز برای رفت و آمد باز می گذارند .
انبار های زیرزمینی
برای ساختمان این انبارها از بلوک سیمانی و یا سنگچین استفاده میگردد. این انبارها باید به اندازه کافی مقاومت برای تحمل پوشش خاک به ضخامت 60 تا 90 سانتیمتر که برای محفاظت در مقابل یخ زدگی در نظر گرفته می شود را داشته باشند. ضخامت این لایه خاک وابسته به شرایط اقلیمی منطقه میباشد. برای عایق کاری از کاه و کلش و شبیه آن نیز میتوان استفاده کرد. این انبارها نیز عموما به زیرزمین ساختمان راه دارند. در این انبارها مجرای کوچکی برای تهویه در نظر گرفته شده که روی آن را برای جلوگیری از ورود پرندگان و آفات انباری دیگر با توریهای سیمی پوشش میدهند.
انبار های حفره ای
این انبارها را بر روی زمین یا به عمق تقریبا 2/5 متر در داخل زمین ایجاد میکنند. زمینی که برای این هدف انتخاب می شود، باید بهطور کامل زهکشی شده و آب اضافی درآن باقی نمانده باشد. در ابتدا مقداری کاه و کلش و یا مثل آنها را بر روی زمین پخش کرده و سپس سیب زمینی را بصورت تودهای مخروطی شکل روی آن می ریزند. در گام بعد، مقداری کاه بر روی آن ریخته سطح بالایی را با قشری از خاک به ضخامت تقریبی 10 سانتیمتر که کوبیده شده و ذراتش بهم چسبیده است، می پوشانند. با فرا رسیدن فصل سرما، مقدار ضخامت لایه خاک را افزایش داده و در اطراف این توده مخروطی، جویهایی برای جریان داشتن آب و خارج شدن آن از اطراف محصول ایجاد می کنند.
بطور کلی درباره انبارهای سنتی توجه به موارد زیر اامی است:
برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به کیسه های راشل به این سایت مراجعه بفرمایید.
چرا برگ درختان در پاییز زرد و قرمز میشود؟!
سرخی و زردی برگهای درختان در فصل پاییز علاوه بر زیبایی شگفت انگیزی که دارند نشانه ای از تکامل گیاهان هستند که 35 میلیون سال قبل آغاز شده است.
از گذشتههای دور رنگهای زرد و قرمز برگهای درختان در سومین فصل سال مورد توجه هنرمندان بوده است. جالب است که رنگهای درختان براساس نوع منطقه ای که در آن قرار گرفته اند با یکدیگر متفاوت هستند. به طوری که لباس پاییزی درختان در آمریکا و آسیای شرقی به رنگ قرمز و اروپای مرکزی و جنوبی به رنگ زرد است.
در حقیقت درختان براساس قاره و عرض جغرافیایی که در آن قرار گرفته اند رفتار ویژه ای را در پوشیدن لباس پاییزی بروز میدهند.
علت علمی تغییر رنگ برگها
ولی حقیقت امر این است که فرآیندهای شیمیایی که به هنگام آماده شدن گیاه برای فصول زمستان در آن به وقوع میپیوندند تغییر رنگ برگها را باعث میگردند. برگها در طول فصل بهار و تابستان مانند کارخانههایی عمل میکنند چرا که تهیه غذای لازم برای رشد درختان را به عهده دارند. ساخت مواد غذایی توسط سلولهای ریز بیشمار برگ،که متعلق به بافت سنتزی مزوفیل که میان دو بشره زبرین و زیرین برگ است، و بعضی اوقات این بافت کلرانشیم نامیده میشود صورت میگیرد، زیرا سلولهای این بافت دارای کلروپلاستهای بیشمار است که این کلروپلاستها حاوی اجسام سبز کوچکی میباشند که کلروفیل نام دارند و رنگ برگ را موجب میگردند.
در میان سلولهای فتوسنتزی برگ رگبرگهای بی شماری قرار گرفته که از سلولهای آوند چوبی و آبکش تشکیل یافته است که آب و مواد معدنی را به درون برگ آورده، فرآوردههای فتوسنتزی را به خارج از آن هدایت میکند. رگبرگهای مزبور نهایتا به رگبرگ اصلی متصل میشوند که پس از عبور از دمبرگ به سیستم آوندی اصلی گیاه میپیوندند کلروفیلها غذا را برای گیاه از طریق ترکیب نمودن کربن بدست آمده از هوا ، با هیدروژن ، اکسیژن و مواد معدنی گوناگون موجود در آب و طی فرآیند فتوسنتز یا نورساخت فراهم میکنند.
در پاییز هنگامی که هوای سرد موجب کاهش فرآیندهای حیاتی میگردد فعالیت برگ به پایان میرسد،. به بیان سادهتر اینکه اجزای دستگاه کارخانه برگ پیاده میشوند، کلروفیل به مواد متنوعی که از آنها ترکیب یافته تجزیه میشود و مواد غذایی قابل دسترس به منظور ذخیره سازی برای استفاده در بهار به تنه درخت منتقل میگردد.
آنچه که در حفرههای سلولی برگها باقی میماند نوعی ماده آبکی است که در آن مقداری قطرات چربی، بلور و تعداد معدودی اجسام زرد رنگ که به شدت نور را منکسر میسازند مشاهده میشوند که عامل زرد شدن رنگ برگها در پاییز به شمار میروند.
غالبا میزان قند در برگها بیش از آن است که بتواند به سرعت به درون درخت انتقال یابد. در این حالت ترکیب شیمیایی آن با سایر مواد ، رنگهای متنوعی را بوجود میآورد که بین قرمز روشن و قرمز مایل به قهوهای در نوسان است. در مخروطداران که برگهای خود را در پاییـــز از دست نمیدهند به قهوهای روشن بدل میشود که خود عامل روشنتر شدن رنگ در بهار میباشد.
منشاء تفاوت رنگ برگ درختان در پاییز
"یارمو هولوپانین" از دانشگاه کوپیو در فنلاند تئوری جدیدی را در مجله علمی "نیو فیتولوژیست" منتشر کرده است که نشان می دهد تغییرات آب و هوایی و مهاجرتهای بزرگی که میلیونها سال قبل زمین را دگرگون کرده اند علت اصلی رنگهای متفاوت برگهای درختان در مناطق مختلف دنیا است.
زرد
رنگدانه های زرد در برگها حضور دارند و زمانی که رنگ سبز کلروفیل کاهش مییابد در برگ درخت قدرت می گیرند. برای رنگ سرخ شرایط کمی پیچیده تر است. به طوری که رنگدانههای قرمز رنگ آنتوسیانین در برگها وجود ندارند اما با فرارسیدن پاییز تولید میشوند. این رقابت به تازگی کشف شده است و بعضی تحقیقات نشان می دهند که چرا درختان برای ایجاد رنگدانه های سرخ در برگها از منابع مختلفی بهره میگیرند.
سرخ
توضیحات متفاوتی برای قرمز شدن برگهای درختان ارائه شده است. از پخش دوباره آمینو اسیدها به بخشهای دیگر درخت تا استراتژی دفاعی گیاه در مبارزه با ات از جمله این توضیحات هستند. در حقیقت شته ها که مولکولهای آلی را میمکند جذب رنگ زرد درختان میشوند درحالی که به شدت از رنگ قرمز واهمه دارند. بنابراین رنگ سرخ برگهای بعضی از درختان ثمره یک مبارزه طولانی تکامل میان گیاهان و ات است.
پروفسور یارمو هولوپانین در این خصوص توضیح داده است که تفاوتهای رنگهای برگ درختان در پاییز از 35 میلیون سال قبل آغاز شده است. در آن زمان مناطق وسیعی از زمین پوشیده از جنگهای همیشه سبز یا درختان حاره ای بودند. در هزاره های یخبندان و دوره های خشک بسیاری از درختان دستخوش تکامل شده و به درختان برگ ریز تبدیل شدند.
در ادامه، درختان فرایند تولید رنگدانههای سرخ را برای مبارزه با ات توسعه دادند. در آمریکای شمالی و آسیای شرقی، سلسله جبالی که در جهت شمال به جنوب امتداد می یافتند این امکان را فراهم میکردند که گیاهان و حیوانات از عرضهای جغرافیایی پایین تر به عرضهای جغرافیایی بالاتر مهاجرت کنند و به این ترتیب توانستند از مناطق پوشیده از یخ عصرهای یخبندان خارج شوند. همراه با این گیاهان ات دشمن نیز مهاجرت خود را آغاز کردند. به این ترتیب جنگ برای بقا بدون وقفه ادامه یافت.
استثناء
به گفته دانشمندان، یکی از شواهد حمایت از این تئوری در بوتههای کوچک و درخچههایی است که در اسکاندیناوی رشد میکنند. برگهای این بوتهها در پاییز به رنگ سرخ در میآیند. در حقیقت در تفاوت با درختان، این گیاهان کوچک در عصر یخبندان زیر لایه ای از برف که از آنها در برابر دماهای سردتر محافظت میکرد به حیات خود ادامه می دادند. به علاوه، این پوشش سفید از آنها در برابر ات دشمن نیز محافظت می کرد و به این ترتیب در پایان عصر یخبندان، مبارزه این گیاهان با ات ادامه یافت. نتیجه این مبارزه در لباس پاییزی سرخ رنگ این بوته ها جلوه مییابد.
هنگام دوره انبار داری به منظور ممانعت از افزایش دمای فضای انبار، خارج کردن رطوبت هوا، دی اکسید کربن و تأمین اکسیژن موردنیاز برای تنفس غده های سیب زمینی ، تهویه هوای انبار اامی است. تهویه میتواند بصورت طبیعی، با باز کردن در و پنجره های انبار و یا به کمک فن انجام شود. غده هایی که در یک توده سیب زمینی انباشته شده اند در اثر تنفس، گرما تولید کرده و دمای غده ها و هوای بین آنها افزایش پیدا میکند. این هوای گرم به فضای بالای توده رفته و هوای سرد که سنگین تر از هوای گرم است با آن جایگزین میگردد. از آنجایی که در تهویه طبیعی میزان هوایی که می تواند جابجا شود محدود بوده و حداکثر 12 متر مکعب در ساعت به ازای هر تن سیب زمینی است، اثر خنک کنندگی آن آنچنان محسوس نیست. در چنین وضعیتی، دمای بخش بالایی توده بیشتر از بخش پایینی میشود. این اختلاف دما تقریبا 2 درجه سانتیگراد به ازای هر متر ارتفاع توده میباشد. سیب زمینی را می توان بصورت فلهای یا کیسهای انبار کرد. در حالت کیسهای عبور جریان هوا از لابلای کیسه ها آسانتر است به شرط آنکه ارتفاع کل کیسه های سیب زمینی از 5/1 تا 2 متر بیشتر نبوده، فاصله بین کیسه ها 10 الی 15 سانتیمتر باشد و کیسه ها بصورت مجزا و یا دوتایی روی هم قرار گیرند. غده ها را میتوان بر روی یک سطح صاف، سیمانی یا تخته های چوبی صاف و تمیز که در زیر آن لوله و کانالهای هوا قرار داده شده، تا ارتفاع 3 متر انبار کرد. اگر دمای هوای اطراف غده ها بالاتر از 13 درجه باشد و غده ها تازه برداشت شده اند ارتفاع توده سیب زمینی نباید بیشتر از یک متر باشد. اگر پوشاندن توده برای محافظت از نور، دمای بالا یا پایین ضرورت داشته باشد باید از موادی استفاده کرد که مقاومت ناچیزی در برابر جریان هوا داشته باشند. به عنوان مثال کاه بهتر از علوفه خشک است . پوشاندن قسمت زیرین توده با کاه خیلی بهتر است. این حالت تا اندازه ای امکان تهویه هوا را فراهم می آورد. قرار دادن هواکش روی قسمت بالایی توده، سرعت تهویه هوا را افزایش می دهد. این شیوه اغلب در شرایطی که توده بزرگ باشد به کار می رود.
هرچه ارتفاع هواکش از سقف بیشتر و ضخامت آن کمتر باشد قدرت مکش و جابجایی هوا در آن بیشتر می شود. وجود پنجره های شرقی- غربی در انبار به جابجایی بیشتر هوا کمک می کند. از آنجا که تهویه طبیعی محدودیت های خود را دارد، تقسیم کردن یک توده به واحدهای کوچکتر ضرورت مییابد اما در این شرایط سطح انبار بیشتری مورد نیاز خواهد بود. در تهویه با فن، هوا بهوسیله یک یا چند فن به حرکت در آمده و از راه کانالهای موجود در زیر توده به لابلای سیب زمینیها هدایت می شود، به طوری که مقدار یکسانی هوا در کل توده سیب زمینی پخش میگردد. در این نوع تهویه میزان گردش هوا بین توده بسیار بیشتر و موثرتر انجام شده و در نتیجه کنترل دما و رطوبت بهتر انجام میگردد. با بهکارگیری یک سیستم تهویه با نیروی محرکهای که به خوبی طراحی شده باشد، می توان اختلاف دما بین سطح فوقانی و زیرین توده سیب زمینی را به حدود 1 تا 1/5 درجه سانتیگراد می رساند. برای کسب اطلاعات بیشتر، می توانید به این سایت مراجعه بفرمایید.
کودهای مخلوط
عناصر ازت، فسفر و پتاسیم بیش از سایر عناصر بعنوان کود مصرف می گردند. گاهی کودهای تجارتی را بصورت مخلوطی از عناصر فوق تهیه می کنند. درصد عناصر این کودها معمولاً پایین است و قسمت اعظم حجم را مواد دیگری به غیر از عناصر فوق تشکیل می دهند. ترکیب این گونه کودها را با درصد ازت (N)، اکسید فسفر و اکسید پتاسیم و به همین ترکیب ذکر می کنند مثلاً کود ۱۰-۱۰-۲۰ دارای ۲۰ درصد ازت، ۱۰ درصد اکسید فسفر و ۱۰ درصد اکسید پتاسیم می باشند. گاهی درصد گوگرد (S) را بصورت عدد چهارم ذکر می نمایند مانند ۵-۱۰-۱۰-۱۵ که ۵ درصد گوگرد دارد. کود مخلوط ممکن است فاقد یکی از سه عنصر اصلی باشد. مانند ۴۴-۰-۱۳ که فاقد فسفر بوده و در حقیقت همان نیترات پتاسیم و یا فسفات دی آمونیم است که می توان آن را بصورت ۰-۴۶-۱۸ بیان نمود.
کودهای عناصرکم مصرف
در خاک های نواحی خشک کمبود آهن، مس، منگنز و روی و در خاکهای نواحی مرطوب کمبود مولیبدن، کلر و بر محتمل است. گاهی نیز مقداری زیادی کلر و بر در خاکها و آب آبیاری نواحی خشک وجود داشته و می توانند باعث مسمومیت گیاه گردند. نکته مهم در مصرف کودهای عناصر کم مصرف آن است که مرز بین میزان مورد نیاز و حد مسموم کننده گیاه بسیار باریک است. به عبارت دیگر مصرف زیاد این کودها باعث مسمومیت گیاه می گردد.
در اغلب موارد مقدار عناصر مس، آهن، منگنز و روی در خاک بیش از نیاز گیاه است، اما به فرم قابل جذب گیاه نیستند. از طرف دیگر چون این عناصر عمدتاً به صورت کاتیون به خاک اضافه می گردند، احتمال تثبیت آنها توسط خاک زیاد است.کاتیونها را بهتر است بر روی برگها محلول پاشی نمود.
در صورتی که این کاتیونها بصورت ترکیبات معدنی به خاک داده می شوند می بایستی بصورت نواری در خاک قرارداده شوند و یا همراه با کودهای دارای واکنش اسیدی به خاک اضافه گردند. در صنعت این کاتیونها را با مواد کلات کننده ترکیب و آنها را بصورت غیر قابل تثبیت در آوردنده اند. کلاتها به سهولت در خاک حرکت کرده و عنصر را در دسترس گیاه قرار می دهند. در صورت عدم دسترسی به کلاتها ، از سولفاتهای کاتیونها بعنوان کود استفاده می شود.
از گروه آنیون ها، کمبود کلر بندرت مشاهده می شود. زیرا معمولاً مقدار کافی کلر همراه با آب باران (بخصوص در نواحی ساحلی)، کودهای شیمیائی عناصر اصلی (به صورت ناخالصی) و آب آبیاری به خاک اضافه می شود. در صورت وم می توان از کلرورپتاسیم برای رفع کمبود کلر استفاده نمود. برای رفع کمبود بر از بورات سدیم یا بوراکس استفاده می کنند. بوراکس در آب بسیار محلول بوده و در خاک به سهولت حرکت می کند و می بایستی مواظب شسته شدن آن از خاک بود. بوراکس را مستقیماً به خاک اضافی می نمایند.
برای اضافه کردن مولبیدن از مولیبدات سدیم یا مولیبدات آمونیم استفاده می شود. مولیبدات را ممکن است با مواد دیگری مخلوط و به خاک اضافه کرد و یا آن را محلول پاشی نمود. در صورتی که عناصر کم مصرف بصورت نواری در خاک قرار داده می شوند مقدار مصرف آنها چند کیلوگرم (از هر یک) در هکتار خواهد بود. در صورتی که این کودها را بر سطح خاک پخش می نمایند و با خاک مخلوط می کنند، مقدار آنها را چند برابر می گیرند در این روش سولفات کاتیونها رابه میزان ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم در هکتار می پاشند. مقدار معمول مصرف بورات حدود ۵ کیلوگرم در هکتار است. مولیبدات به مقدار حدود ۱ تا ۲ کیلوگرم در هکتار پاشیده می شود. در صورتی که از روش محلول پاشی عناصر بر روی برگها استفاده میشود، می بایستی غلظت محلول را مورد دقت قرار داد. پا شش سولفات عناصر کم مصرف با غلظت ۲ تا ۳ در هزار معمول است.
در بازار ایران مخلوطی از کودهای عناصر کم مصرف به نامهای تجاری مختلفی وجود دارند. محلول تهیه شده از این کودها را می توان روی برگ پاشید و یا با سموم مختلف مخلوط کرد و همزمان با سمپاشی مصرف نمود.
کود های شیمیایی موجب تقویت رشد گیاه می شوند و از طریق فرایند های شیمیایی این کود ها تولید می گردند.کود های شیمیایی در مقایسه با کود های آلی حجم کمتری دارند. انواع زیادی کود های شیمیایی وجود دارند که به شکل های پودی , گرانوله , مایع و گاز تولید می شوند.
کود های شیمیایی عبارتند از:
نیترات سدیم : این کود 16 در صد ازت دارد و برای خاک های اسیدی مفید هستند.
نیترات کلسیم: این کود 16 درصد ازت دارد و به تلفات از طریق آب شویی و نیترات زدایی بسیار حساس است. به عنوان منبع کلسیم قابل حل در برخی زراعت ها کاربرد دارد.
سولفات آمونیوم این کود به شکل بلور سفید و شبیه به نمک است. این کود 20 درصد ازت دارد و اثر اسید سازی در خاک ها دارد.سولفات روی این کود به دو صورت خشک(ZnSo4H2o)با 34 درصد روی و یا ابدار(ZnSo4 7H2o)با 24 درصد روی تولید و بسته بنی شده و به صورت پودر عرضه میشود.
سولفات منگنز با فرمول شیمیایی MnSo4.H2o حاوی 24 درصد منگنز است که به صورت پودری تولید و در بسته بندیهای 25 کیلوگرمی عرضه می گردد
نیترات آمونیوم این کود شبیه به کود سولفات آمونیوم می باشد و حدود 34 درصد ازت دارد. در خاک سریع عمل می کند اما به مدت طولانی درخاک دوام ندارد.
نیترات پتاسیم نیترات پتاسیم با فرمول شیمیایی Kno3 است که دارای 26 درصد پتاسیم و 19 درصد ازت میباشد.
آمو نیاک این کود به شکل گاز یا مایع می باشد و حدود 80 درصد ازت دارد و باید توجه داشت قیمت این کود کمی بالا است.
کلرور آمونیوم این کود به شکل بلور سفید است و حدود 26 درصد ازت داردو شبیه به کود سولفات آمونویم عمل می کند.
اوره این کود هم به شکل بلور سفید است و ازت زیادی دارد. این کود سریع در خاک عمل می کند اما توسط آب دچار آبشویی می شودو به مدت طولانی در خاک دوام ندارد.
سوپرفسفات تریپل این کود 46 در صد P2O5دارد .
فسفات دی آمونیوم این کود 18 درصد ازت و 46 درصد P2O5 دارد . این کود در آب بسیار قابل حل می باشد.این کود اثر اسید سازی روی خاک دارد.این کود به علت داشتن آمونیوم زیاد می تواند به جوانه زنی بذر در هنگام تماس با آن آسیب برساند.
کود های دارای پتاسیم دو نوع از این نوع کود ها کاربرد وسیع دارند سولفات پتاسیم و کلرور پتاسیم می باشند.هر دو این کود ها در آب بسیار قابل حل هستندو به خاک قبل یا درحین کشت افزوده می شوند.کود های پتاسیمی برای خاک های شنی خوب هستند.این کود ها به بهبود کیفیت محصولات کشاورزی کمک می کنند.
انبارداری سیب زمینی خوراکی و بذری
به طور کلی در روش انبارداری سنتی امکان نگهداری مقدار محدودی از سیب زمینی بذری یا خوراکی وجود داشته و از سویی دیگر هزینههای نیروی کار برای نگهداری از محصول با این روش، بالا خواهد بود. میزان ضایعات بالای محصول در روش انبارداری سنتی و همچنین افزایش تقاضای جامعه به آن با توجه به سیر صعودی جمعیت، ضرورت استفاده از انبارهای بزرگ و مدرن سیب زمینی را با بالاترین کیفیت و کمترین ضایعات و هزینه را اجتناب ناپذیر نموده است. از آنجا که شرایط طبیعی منطقه با وجود تطابق کامل با نیازهای فیزیولوژیک محصول نمیتواند تضمین کافی برای تأمین شرایط مطلوب ذخیره سازی مقدار قابل توجهی از محصول را ایجاد نماید، لذا نیاز به استفاده از انواع تجهیزات الکترومکانیکی که بتواند ضمن حمل و نقل آرام محصول، با کنترل دما، فشار و رطوبت هوا در نقاط مختلف انبار باعث کاهش ضایعات بشود، ضروری است. در ساختمان این نوع انبارها علاوه برمصالح مختلف، طراحی اسکلت فی، کانالهای هوادهی، دیوارها، سقف، راهرو و غیره به گونه ای است که بتواند شرایط مناسب برای نگهداری محصول را ایجاد نماید.
سردخانه سیب زمینی
ضایعات نگهداری طولانی مدت سیب زمینی در انبارهای سنتی بدلیل گرمای هوا بسیار بالا خواهد بود. در سردخانه دما،رطوبت و گردش هوا به صورت اتوماتیک کنترل شده و به طور کاملا ایزوله و مشابه سردخانههای معمول بالای صفر ساخته می شود. بسیاری از کشاورزان برای نگهداری محصول و جلوگیری از افزایش ضایعات آن، از سیستم سردخانه استفاده می کنند.
طرح تولید درجه بندی و بسته بندی سیب زمینی
بسته بندی محصولات مانع ایجاد آلودگی، کاهش ضایعات و افزایش پایداری آنها می شود. فروش محصولات به صورت بستهبندی شده موجب بالا رفتن عمر مفید محصولاتی چون سیب زمینی خواهد شد. عرضه یکدست آن ضمن بالا رفتن شاخصهای رعایت حقوق مصرف کنندگان، عامل انگیزشی برای تولیدکنندگان و عرضه کنندگان این محصولات خواهد بود.
اهمیت بسته بندی سیب زمینی در کیسه توری
کیسه راشل نوعی توری مخصوص بسته بندی است که کاربرد بسیار زیادی دارد. از کیسه های راشل برای بسته بندی انواع محصولات کشاورزی نظیر: سیب زمینی، پیاز، کلم، هویج، انواع مرکبات، فلفل دلمه و استفاده می شود. کیسه راشل به دلیل طراحی اصولی در ساخت آن، از ویژگیهای متعددی نظیر: سهولت در بسته بندی، جلوگیری از فاسد شدن محصولات، داشتن استحکام و مقاومت لازم و قیمت و مقرون به صرفه برای کشاورزان برخوردار است.
بسته بندی سیب زمینی در کیسه توری باعث پیشگیری از تاثیر مخرب رطوبت در سیب زمینی به وسیله جریان هوا می شود. جریان نداشتن هوا باعث تجمع رطوبت آزاد شده از سیب زمینی ها شده که منجر به رشد کپک های قارچی و باکتری ها خواهد شد.
برای مشاهده مقاومت انواع این کیسهها در برابر پارگی و کشش، اینجا و اینجا کلیک کنید.
تعریف کود : به هر نوع ماده معدنی یا آلی یا بیولوژیک که دارای عناصر غذایی باشد و باعث بالا بردن حاصل خیزی خاک و همچنین با تیمار گیاهی باعث افزایش عملکرد کیفی و کم محصول شود کود اطلاق میشود.
کود ها به چند دسته تقسیم میشوند که عبارتند از :
شیمیایی - آلی یا ارگانیک - بیولوژیک یا زیستی
کود های شیمیایی
برخی از آنها جز عناصر پر مصرف گیاه یا ماکرو المنت و برخی نیز جز عناصر عناصر کم مصرف گیاه ( میکرو المنت ) میباشد.
عناصر پر مصرف (ماکرو) شامل: ازت – فسفر – پتاس – کلسیم - منیزیم
عناصر کم مصرف (میکرو) شامل : آهن – روی – منگنز – مس – بر
به کود هایی که مجموع عناصر فوق را با هم و به نسبت متناسب دارا باشد اصطلاحا کود کامل اطلاق میشود.
گیاهان مختلف بر حسب نیاز و با توجه به نتایج آزمایش برگ و خاک به کود های فوق نیازمند خواهند بود .
ترکیب شیمیایی و درصد خلوص کودهای مختلف حاوی یک عنصر، بسیار متفاوتند. این تفاوتها بر مورد مصرف، نحوه پخش، زمان کوددهی و اثر بخشی کودها تاثیر بسیار مهمی دارند.بنابراین شناخت کافی از انواع کودهای شیمیایی قبل از انتخاب و یا مصرف آنها ضرورت دارد.
کودهای ازت
ازت به صورت های نیترات ،یون آمونیم و اوره قابل جذب در گیاه است. نیترات آمونیم ۳۳ درصد ازت داشته و هر دو فرم ازت آن قابل جذب توسط گیاه می باشند. چون دارای بار منفی است جذب کلوئیدهای خاک نشده و در معرض شستشو از خاک است. اما چون دارای بار مثبت است جذب کلوئیدهای خاک می گردد. اوره رایج ترین کود ازت در ایران است. اوره از ترکیبات آلی بشمار رفته و به همین فرم قابل جذب گیاه می باشد. از محلول اوره در محلول پاشی برگ گیاهان نیز استفاده میشود. اوره نیترات آمونیم را می توان قبل از کاشت محصول و یا بصورت سرک و بعد از آن که گیاه مقداری رشد نمود به خاک داد. سولفات آمونیم علاوه بر ازت دارای ۲۴ درصد گوگرد است. هیدرات آمونیم را که از حل شدن آمونیاک در آب بدست می آید قبل از کاشت بوسیله سرنگهای مخصوص در زیر لایه ای از خاک قرار می دهند.
نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم درصد ازت کمی داشته وکمتر بعنوان منبع کود ازت در خاک مصرف می شوند. این کودها غالباً در محلول های غذائی بعنوان منابع کلسیم یا پتاسیم مورد استفاده قرار می گیرند.
کودهای فسفر
غالباً درصد فسفر کودهای شیمیائی را بصورت درصد اکسید فسفر ذکر می نمایند. اسید فسفریک که از تجزیه مواد آلی خاک حاصل می شود قابل جذب گیاه است، اما بصورت کود شیمیائی مصرف نمی شود. قسمت اعظم کود فسفره ای که به خاک داده می شود. بوسیله کلسیم در خاک های قلیائی و بوسیله آهن و آلومینیم در خاکهای اسیدی تثبیت می گردد. معمولاً تا کود فسفره ای که به خاک داده می شود در سال اول بصورت قابل جذب گیاه باقی می ماند و بخش کمی نیز طی سالهای آینده قابل جذب گیاه می گردد.میزانهای فوق الذکر با روش کوددهی، بافت و ترکیب خاک ، سوابق مصرف کود فسفره در خاک و مقدار کود فسفری که مصرف می شود بستگی دارد. چون میزان محلول بودن و حرکت کود فسفره در خاک بسیار محدود است می بایستی کودهای فسفره را قبل از کاشت به خاک داد و آنها را مستقیماً در ناحیه توسعه ریشه قرار داد. حداکثر میزان محلول فسفر در pH 6 تا ۵/۶ مشاهده می شود. بنابراین رساندن pH خاک به این حدود می تواند در افزایش محلول بودن و جذب فسفر موثر باشد. تغییر pH خاک در خاکهای اسیدی با اضافه کردن آهک و در خاکهای قلیائی با اضافه کردن گوگرد یا کودهای اسیدی انجام پذیر است. مصرف مقدار زیادی کود حیوانی نیز می تواند در نقصان pH خاک مفید باشد. میزان محلول بودن کودهای فسفره نیز متغیر است
کودهای پتاسیم
کمبود پتاسیم بیشتر در خاک های اسیدی و خاک های شنی دیده می شود، اما کمبود آن در سایر خاک ها تحت شرایط آبیاری و برداشت مقدار زیادی محصول (بخصوص یونجه) نیز مشاهده می گردد. اغلب کودهای پتاسیم در آب محلول هستند و نحوه اضافه آنها به خاک نقش زیادی در اثر بخشی کود ندارد کلرورپتاسیم فراوانترین ترکیب پتاسیم در طبیعت است. کلرورپتاسیم دارای مقدار زیادی (۶۰ تا ۶۲ درصد) می باشد با این حال مصرف کلرورپتاسیم در مواردی که به مقدار زیادی پتاسیم نیاز است چندان مطلوب نیست، زیرا احتمال مسمومیت ناشی از فراوانی کلر پیش می آید با این که مقدار کمی کلر برای محصولاتی مانند توتون و پنبه لازم است، اما زیادی کلر در خاک موجب آبدار شدن غده سیب زمینی و نقصان کیفیت توتون می گردد. نیترات پتاسیم دارای ۴۴% اکسید پتاسیم است، اما کودی گران قیمت می باشد. سولفات پتاسیم معمولترین کود پتاسیم است که در زراعت مصرف می شود پتاسیم از تجزیه اولیه بقایای گیاهی نیز به خاک اضافه می شود، اما هوموس خاک بعنوان منبع قابل توجه پتاسیم بشمار نمی رود، زیرا پتاسیم بوسیله مواد آلی تثبیت نمی گردد. خاکهائی که مقدار زیادی رس از نوع ورمی کولایت و ایلیت دارند پتاسیم را تثبیت می کنند. پتاسیم واقع در محلول خاک در حال تعادل است و بعنوان ذخیره پتاسیم خاک محسوب می شود در صورتی که شدت تثبیت زیاد است می بایستی پتاسیم را بصورت نواری و قبل از کاشت در خاک قرار داد.
کودهای گوگرد
کمبود گوگرد در خاک هایی که به شدت در معرض شستشو قرار دارند مشاهده می شود. در این صورت می بایستی گوگرد را بصورت کود به خاک اضافه کرد. مقدار گوگرد کودها را بصورت درصد عنصر گوگرد (s) ذکز می کنند انتخاب نوع کود گوگرد دار به pH خاک بستگی دارد. در خاک های اسیدی می توان از سولفات کلسیم یا جیپس بعنوان منبع گوگرد استفاده نمود. این ترکیب دارای ۱۸ درصد گوگرد و ۲۲ درصد کلسیم است جیپس علاوه بر تامین گوگرد و کلسیم باعث افزایش pH خاک نیز می گردد.
از پودر گوگرد نیز می توان بعنوان کود گوگرد استفاده کرد. عنصر گوگرد در اثر فعالیت باکتریهای اکسید کننده بصورت اسید سولفوریک سرانجام سولفاتها در می آید. هر چه ذرات عنصر گوگرد ریزتر و توزیع آن در خاک یکنواخت تر باشد، سرعت اکسیده شدن گوگرد بیشتر خواهد بود. اکسیداسیون عنصر گوگرد موجب اسیدی شدن خاک گشته و به همین دلیل از آن دراصلاح خاکهای قلیائی استفاده می شود. اکسیده شدن گوگرد در حرارت و رطوبت مناسب حدود ۳ تا ۴ هفته طول می کشد. بعضی از کودهای گوگرد را (مانند So2 و پلی سولفیدها) در آب آبیاری حل و به خاک اضافه می کنند
کودهای کلسیم و منیزیم
کلسیم و منیزیم کمتر بعنوان کود مصرف می شوند، زیرا کمبود آنها در بسیاری از خاکها (به استثنای خاکهای نواحی مرطوب) دیده نمی شود. خاکهای نواحی مرطوب اسیدی بوده و برای اصلاح آنها از کلسیم و منیزیم استفاده می شود. در خاکهای اسیدی مقدار زیادی کربنات کلسیم، کربنات مضاعف کلسیم و منیزیم و یا سولفات کلسیم برای اصلاح خاکهای اسیدی مصرف می شود. درنتیجه کمبود احتمالی کلسیم و منیزیم نیز مرتفع می گردد. در صورتیکه تغییر pH خاکهای اسیدی مورد نظر نباشد و صرفاً تامین کلیسم مورد نیاز گیاه هدف باشد می توان از کودهای فسفره حاوی کلسیم استفاده نمود. برای رفع کمبود منیزیم از سولفات منیزیم و یا سولفات مضاعف منیزیم و پتاسیم استفاده می شود.
در میان سبزیجات، کلم دارای کیفیتی بالا و به خصوص جهت صادرات دارای ارزش بالایی است. صادرات کلم برای تولیدکننده و مشتری محصول خارج از کشور آن، یکی از زودبازده ترین و پر سود ترین نوع سرمایه گذاری است.
کلم صادراتی پس از برداشت و بسته بندی، باید دمای آن در سردخانه پایین آورده شده و سپس بارگیری و ارسال شود. باید توجه داشت که از بسته بندی فله ای کلم به شدت پرهیز بشود. بهترین و مناسب ترین گزینه استفاده از کیسه های راشل بوده که در ادامه بیشتر به آن اشاره خواهیم کرد.
نگهداری کلم
کیسه راشل برای نگهداری از کلم، به جهت نیاز مبرم آن به تهویه هوا و جلوگیری از تعریق آن مناسب ترین راه حل است. ضمن اینکه استفاده از این روش بسته بندی از نظر اقتصادی نیز بسیار مقرون به صرفه است. پس از بسته بندی کلم ها باید آنها را در سردخانه انبار کرد. با حفظ دمای بین صفر تا دو درجه سانتی گراد و حفظ رطوبت نسبی 90 درصدی کلم ها، می توان آنها را تا چند هفته انبار کرد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به این سایت مراجعه بفرمایید.
سولفات روی
اهمیت:
عنصر روی برای فعالیتهای آنزیمی تولید هورمونهای رشد تلقیح باروری و تشکیل میوه ضروری بوده و کمبود آن باعث ریز برگیتاخیر در باز شدن برگها و گلها ریزش میووه سر خشکیدگی ومحدودیت رشد می شود . این عنصر فعال کنندهی بیش از 300 نوع آنزیم در انسان داام و گیاه است و در مجموعه مکنیسم های حفاظتی بدن نقش کلیدی دارد.
مشخصات کود:
آهکی بودن خاکها ph بالا مادده آلی کم و مصرف زیاد کودهای فسفاته ازذ عواملی هستند که قابلیت استفاده این عنصر را برای گیاهان محدود کرده و خسارات جبران نا پذیری را بر میزان تولید وکیفیت محصولات وارد می نماید . استفاده از کودهای شیمیایی حاوی این عنصر به خصوص بههمراه ماده الی گوگرد و باکتریهای مر بوطه باعث بهبود شرایط تغذیه ای گیاهان شده و بسیاری از نا رسائیهای تغذیه ای را بر طرف می سازد . این کود به دو صورت خشک(ZnSo4H2o)با 34 درصد روی و یا ابدار(ZnSo4 7H2o)با 24 درصد روی تولید و بسته بنی شده و به صورت پودر عرضه میشود.
روش زمان و مقدار مصرف:
این کود از طریق جایگذاری عمقی (موضعی چالکود و نواری) ومحلول پاشی قلابل استفاده است.در خاکهای سبک بت آبیاری نیز قابل استفاده می باشد اما تحت این شرایط بازیافت آن کمتر خواهد بود. محلولپاشی پنج در هزار آن به همراه اوره و اسید بوریک در پاییز و اوایل بهار قبل از باز شدن شکووفه ها در افزایش تشکیل میوه بسیار مفید است.
درختان:در زمستان در قسمت میانی سایه انداز به هممراه کوود حیوانی وگوگرد به صورت چالکود یا کانال کود به میزان 2000 تا 300 گرمبه ازاء هر درخت بارور استفاده می شود.
نباتات زراعی: هنگام تهیه بستر بذر همراه با سایر کودهای زمستانه به میزان 60 تا 80 کیلو گرم در هکتار در زیر خاک مصرف می شود.
محلولپاشی: در درختان ممیوه به نسبت 3تا5 در هزار و در محصولات زراعی به نسبت 3تا4 هزار محلوولپاشی می شود.
گیاهان و مناطق مورد مصرف: کمبود روی در خاکهای آهکی با phبالا در ایران شایع و علائم و عوارض ناشی از کمبود این عننصر در اکثر نقاط ایران به چشم ممی خورد. مصرف کودهای حاوی روی در این اراضی برای اکثر محصولات مفید است مصرف این کود به تدریجعوارض ناشی از کمبود روی را بر طرف و گلدههی تشکیل میوه میزان عمللکرد را افزایش خواهد داد .
نکات فنی: مصرف این کود به صورت 1تا2 سال در میان از کمبود این عنصر جلوگیری می کند.مصرف این کود مخلوط با کود حیوانی خصوصا در محدوده فعلیت ریشه باعث افزایش کارآیی کود سولفات روی می شود.
سولفات منگنز
اهمیت :
منگنز نقش کلیدی در تشکیل کلروپلاست و سیستمهای آنزیمی گیاه داشته و مصرف این کود باعث بهبود فتوسنتز گیاه و افزایش تولید محصول خواهد شد.منگنز فعال کننده ی تعداد زیادی آنزیم در انشان است.
مشخصات کود :
آهکی بودن خاکها PH بالاماده آلی کم و مصرف نا متعدل کودها از عواملی هستند که قابلیت استفاده این عنصر را برای گیاهان محدود کرده و خسارات جبران نا پذیری را بر میزان تولید و کیفیت محصولات وارد می کنند علائم و عوارض ناشی از کمبود این عنصر در اککثر نقاط ایران و در اغلب محصولات به چشم می خورد . استفاده از کگودهای شیمیایی حاوی این عنصربه خصوص همراه ماده آلی گوگرد و باکتریهای مربوطه باعث بهبود شرایط تغذیه ای گیاهان شده و بسیاری از نا رسائیهای تغذیه ای را بر طرف می سازد. سولفات منگنز با فرمول شیمیایی MnSo4.H2o حاوی 24 درصد منگنز است که به صورت پودری تولید و در بسته بندیهای 25 کیلوگرمی عرضه می گردد.
روش زمان و مقدار مصرف :
ین کود از طریق جایگذاری عمقی(موضعی چالکود و نواری )و محلولپاشی قابل مصرف است . درخااکهای سبک با اب آبیاری نیز قابل مصرف است اما تحت این شرایط باز یافت آن کمتر خوواهد بود.
درختان : در زمستان در قسمت میانی سایه انداز به همراه کود حیوانی و گوگرد به صورت چالکود یا کانال کود به میزان 200 تا 300 گرمبه ازاء هر درخت بارور مصرف می شود .
نباتات زراعی : هنگام تهیه بستر بذر همراه با سلیر کودهای زمستانه به میزان 50 تا 80ذ کیلوگرم در هکتار زیر خاک مصرف می شود.
محلولپاشی: در درختان میوه به نسبت 3تا4 در هزار و در محصولات زراعی به نسبت 2تا3 در هزار محلوولپاشی می گردد.
کیاهان و مناطق مورد مصرف:
کمبود منگنز در خاکهای آهکی با PH بالا و خصوصا با بافت سبک در اکثر نفاط ایران و محصولات گزارش شده است .مصرف کودهاای حااووی مکنگنز در این اراضی به تدریج عوارض ناشی از کمبود را بر طرف و میزان کلروفیل فتوسنتز و عملکردرا افزایش خواهد دادد.
نکات فنی:
مصرف این کود به صورت 1 تا2 سال در میان از کمبود این عنصر جلوگیری می کند
مصرف این کود مخلوط با کود حیوانی خصوصا در محدوده فعالیت ریشه باعث افزایش کار آیی کود سولفات منگنز می شود.
کود اوره با پوشش گوگردی
کود اوره با پوشش گوگردی( SCU ) به عنوان یک نوع کود آهسته رهش که دارای راندمان بالا و مزایای بسیار زیادی برای خاک و گیاهان است ، در صنایع کشاورزی کاربرد زیادی دارد. اخیراً در کشور ما نیز با توجه به راندمان پایین کود شیمیایی اوره اتلاف آن ، آلودگی شدید خاکها و منابع زیرزمینی آب به نیترات و نیتریت ، کاهش جذب عناصر ریزمغذی بدلیل بالابودن PH خاکها و … استفاده از این نوع کود نه تنها برای مزارع شالیزار که بطور کامل در آب غوطه ورند بلکه برای تمام اراضی کشاورزی توصیه شده است . زیرا صرف نظر از مزایای فوق گوگرد نیز به عنوان یک ماده حیاتی در ساختمان پروتئین ها ، به عنوان کاهنده PH خاکها و در نتیجه ایجاد شرایط جذب عنصر ریز مغذی خصوصا آهن و روی که مردم کشور ما در فقدان میزان آهن و روی رکورد دار می باشند، دارد .
در کشور ما سالانه بیش از یک میلیون و ششصد هزار تن اوره جهت تامین نیاز ازت گیاهان در صنایع کشاورزی استفاده می شود.متاسفانه باتوجه به راندمان پایین آن( اتلاف بیش از پنجاه درصد ازت) ، کشاورزان مجبورند جهت تامین نیاز گیاهان مقادیر بیشتری کود استفاده نمایند. البته ازدست دادن این مقدار ازکود نه تنها باعث اتلاف هزینه های بسیار زیادی می شود بلکه بخاطر وجود بیوره و همچنین تشکیل نمکها و کمپلکسهای دیگر در خاک، کاهش راندمان خاک و آلودگی شدید آن ( سفت شدن خاکها) و آلودگی منابع زیر زمینی آب را نیز بدنبال دارد. از طرفی با توجه به نقش ارزشمند گوگرد در کشاورزی خصوصا در کشور ما که بیش از نود درصد از زمینهای کشاورزی آهکی و باpH بالا بوده و این مسئله با عث کاهش راندمان جذب عناصر ریز مغذی که از اهمیت بالایی در رشد و نمو گیاهان برخوردار می باشند ، استفاده از کودهای اوره با پوشش گوگردی از هر دو جهت باعث افزایش راندمان کشاورزی کشور خواهد شد.
همچنین با توجه به فرآیند اوره با پوشش گوگردی با تغییر پارامتر های عملیاتی و شرایط فرآیندیو استفاده از سیلنت های مختلف، امکان تولید محصولات اوره با پوشش گوگردی با درصدهای مختلف گوگرد و سرعت انحلالهای متفاوت وجود دارد و همانطور که از نمودارهای ارائه شده مشخص است استفاده از اوره با پوشش گوگردی با حداقل کیفیت ( حداکثر سرعت انحلال هفت روزه) به مراتب مفیدتر و کاراتر از اوره ( با سرعت انحلال پنجاه ثانیه ای) می باشد.
در خصوص کاربرد گسترده گوگرد ، استفاده از کود اوره با پوشش گوگردی با در صد پوشش های متفاوت ( سرعت انحلالهای متفاوت) به تنهایی و یا بصورت مخلوط با اوره جهت تامین بموقع ازت مورد نیاز گیاه در دوره رشد از کاربرد اوره مناسب تر خواهد بود. این مسئله اگر بصورت دقیق بررسی و براساس نوع کشت و نیاز های آن در طی دوره رشد( نیاز هر گیاه به عناصر مغذی متفاوت است)، شرایط آب و هوایی منطقه و آنالیز دقیق خاک اعمال گردد ، باعث افزایش چشمگیر راندمان محصولات کشاورزی ، بهبود کیفی خصوصیات خاک ، جلوگیری از آلودگی منابع آب و کاهش مصرف اوره می گردد و باتوجه به پرداخت یارانه جهت کود اوره از لحاظ اقتصادی کمک بزرگی به اقتصاد کشور خواهد شد.
لذا وم ترویج و آشنایی کشاورزان با کود اوره با پوشش گوگردی و همچنین تعیین استاندارهای لازم جهت تولید و مصرف آن در سطحی وسیع در نقاط مختلف کشور و با توجه به نوع کشت ضروری بنظر می رسد.
نیترات پتاسیم
اهمیت:
ازت و پتاسیم از عناصری هستند که به مقدار قابل توجهی توسط گیاه ازخاک برداشت شده وبایستی درطول دوره رشد همواره به مقدارکافی ازخاک دراختیارگیاه قرارگیرد.نیترات پتاسیم یک کود کاملا محلول درآب است که می توان از آن درهرمرحله ازرشد گیاه استفاده نمود.ازت موجود دراین کود باعث بهبود رشد رویشی می شود وپتاسیم آن دربهبود کیفیت،افزایش مقاومت به خشکی،شوری و آفات و بیماریها بسیارموثراست.نیترات پتاسیم کود بسیار مناسبی برای برطرف کردن کمبود پتاسیم در هر مرحله از رشد گیاه است.
مشخصات کود:
کشت های مترکم وعدم استفاده ازعنصر پتاسیم طی سالیان گذشته وازطرفی کمبود آب آبیاری و کیفیت نا مناسب آب وخاک دراکثراراضی کشاورزی ازعواملی هستند که قابلیت استفاده این عنصر را برای گیاهان محدود کرده و خسارات جبران نا پذیری را برمیزان تولید و کیفیت محصولات وارد می کند.استفاده ازکودهای حاوی این عنصر باعث بهبود شرایط تغذیه ای گیاهان وافزایش کمی و کیفی محصولات می شود.نیترات پتاسیم با فرمول شیمیایی Kno3 است که دارای 26 درصد پتاسیم و 19 درصد ازت میباشد.
روش زمان و مقدار مصرف:
نیترات پتاسیم یک کود کاملا محلول درآب است که به صورت مصرف خاکی،،کود آبیاری و محلول پاشی قابل استفاده میباشد.
مصرف خاکی: به میزان 200 تا 300 کیلوگرم در هکتاردرزمان کاشت
کود آبیاری وسرک: به میزان 100 تا 200 کیلوگرم درهکتاردر2تا3 نوبت درطول فصل رشد
محلول پاشی: به میزان 5تا8 در هزار
گیاهان ومناطق مورد مصرف:
این کود را می توان درهرمرحله ازرشد گیاه خصوصا برای باغات پسته،درختان میوه،محصولات صیفی و سبزی،سیب زمینی،نیشکر و کشت های گلخانه ای استفاده نمود.
محاسن کاربرد:
افزایش میزان تولید و بهبود کیفیت محصول
افزایش مقاومت گیاه در مقابل خشکی،آفات و بیماریها
اهمیت انبارداری صحیح میوه های مرکبات و نحوه نگهداری و انبارنمودن محصولات
با توجه به اهمیت انبارداری میوه ها و به منظور کاهش ضایعات، رعایت نکات فنی در برداشت و انبارداری مرکبات از سوی باغداران از اولویت های مهم می باشد.
توری بسته بندی کیسه راشل گزینهای ایدهآل برای بسته بندی مرکبات بوده که علاوه بر قیمت تمام شده بسیار پایینتر از روشهای دیگر بسته بندی مرکبات، تهویه مناسب و شکل و ظاهر زیباتری به بسته بندی این محصول میدهد.
کیسه توری راشل در رنگ ها و ابعاد مختلف برای بسته بندی های مختلف تولید و عرضه میگردد.
آبیاری و انواع آن
آبیاری از نظر علمی تعابیر مختلفی دارد اما به معنای واقعی کلمه ، پخش آب روی زمین جهت نفوذ در خاک برای استفاده گیاه و تولید محصول میباشد. هر چند فقط 15 درصد از زمینهای کشاورزی دنیا تحت آبیاری قرار دارند و 85 درصد بقیه به صورت دیم و بدون آبیاری مورد استفاده قرار میگیرند اما نیمی از تولیدات کشاورزی و غذای مردم جهان از همین زمینهای آبی حاصل میشود. که این خود نشان دهنده اهمیت و نقش آبیاری در بخش کشاورزی است.
منابع آب آبیاری:
نزولات آسمانی شامل برف و باران
آبهای سطحی شامل رودخانهها - سدها - مخازن آب - دریا - برکههای آب شیرین - یخچالها
آبهای زیرزمینی شامل چاه - قنات - چشمه.
منافع آبیاری:
افزایش کمی و کیفی محصول
سود حاصل از افزایش کمی و کیفی محصول
درآمد حاصل از فروش آب برای دولت
افزایش فرصت شغلی
اثرات سو آبیاری:
فرسایش
شور و قلیایی شدن خاک
غرقابی شدن یا باتلاقی شدن زمینهای کشاورزی
تخریب زمینهای کشاورزی
اتلاف سود و اتلاف بیهوده آبی که با قیمت گزاف تامین گردیده و برای نگهداری و توزیع آن سرمایه گذاری زیادی صورت گرفته است.
انواع روشهای آبیاری:
آبیاری سطحی: آب از نهر آبیاری یا لوله دریچهدار در سطح خاک جریان یافته و با نفوذ تدریجی در خاک در اختیار ریشه گیاه قرار میگیرد. آبیاری سطحی به سه روش آبیاری کرتی - آبیاری نواری و آبیاری شیاری انجام میشود.
آبیاری تحت فشار: بطور کلی سیستمهای آبیاری تحت فشار به روشهایی گفته میشود که آب را توسط لوله و تحت فشاری بیش از فشار اتمسفر در سطح مزرعه توزیع میکنند. آبیاری تحت فشار به دو روش آبیاری بارانی و آبیاری موضعی انجام میشود. روش آبیاری موضعی به دو دسته آبیاری قطرهای و خطی انجام میگیرد.
آبیاری زیرزمینی: در این روش ، آبیاری ، رطوبت لازم برای محیط ریشه گیاه توسط کنترل سطح ایستابی است. برای این منظور لازم است که یک لایه غیر قابل نفوذ در عمق مناسب از سطح خاک وجود داشته باشد تا بتوان سطح ایستایی را کنترل نمود. از مهمترین مشخصههای این روش مرطوب نشدن سطح خاک میباشد بطوریکه معمولا برای تامین آب در محیط ریشه سطح ایستابی به حدی بالا آورده میشود که رطوبت بتواند با استفاده از خاصیت موئینگی به محیط ریشه برسد.
معیارهای انتخاب روشهای مناسب آبیاری:
در یک پروژه آبیاری انتخاب روش آبیاری مناسب نقش بسیار با اهمیتی در موفقیت آن پروژه ایفا میکند. اساسیترین عوامل موثر در انتخاب روشهای آبیاری به شرح زیرند:
بافت خاک - آماده کردن زمین - اندازه مزارع - شوری خاک - زهکشی - آب قابل دسترس - کیفیت آب - گیاهان الگوی کشت - انرژی قابل دسترس - تناوب زراعی و عملیات زراعی - کیفیت و میزان محصولات - وضعیت آب و هوایی - هزینه آب - مسائل فرهنگی و اجتماعی.
هدف آبیاری:
تامین آب کافی برای ادامه زندگی گیاه.
حفاظت و بیمه گیاهان در مقابل تنشهای ناشی از کم آبی یا بی آبیهای کوتاه مدت.
خنک کردن خاک و اتمسفر یا هوای اطراف گیاه.
شستن املاح مضر در خاک.
نرم کردن ناحیه قابل شخم خاک.
ارتباط با سایر علوم:
هیدرولوژی یا آب شناسی: بارشهایی که در منطقه صورت میگیرد و به صورت روان آب درمیآید را مورد مطالعه قرار میدهد.
گیاه شناسی: نیاز گیاه موجود در برنامه آبیاری و الگوی کشت را مورد مطالعه قرار میدهد.
خاک شناسی: به مطالعه خاک از لحاظ فیزیکی و نیز از لحاظ محیطی برای کشت و پرورش گیاه میپردازد.
جمع آوری آب:
جمعآوری آب به کلیه عملیاتی اطلاق میگردد که در حوضههای آبگیر برای افزایش رواناب انجام میگیرد. در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک، بخش عمده از آبی که به درون خاک نفوذ میکند یا از راه تبخیر مسقیما هدر میرود یا از راه تعرق توسط گیاهانی که از نظر اقتصادی بیفایده هستند به مصرف میرسد. برای مثال؛ در حوضه رودخانههای کلرادوی آمریکا، کمتر از 6% بارندگی به صورت جریان رودخانهای ظاهر میشود. ثابت شده است که استفاده از گیاهان به عنوان راهحلی برای افزایش جریان رودخانهای موثر میباشد و ممکن است انتظار داشت که این روش بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.
روش سریعتر برداشت آب، نگهداری آن در آبگیرهاست. آبگیرها مناطقی هستند که از بتن، ورقههای فی، آسفالت یا خاک غیرقابل نفوذ به نحوی ساخته شدهاند که آب بارندگی را گرفته و ذخیره میکنند. در برداشت موفقیتآمیز آب نه تنها باید به جمعآوری آب توجه داشت، بلکه به انتقال و ذخیرهسازی آب جمعآوری شده نیز باید توجه کرد. عملیاتی که روی آبگیرها انجام میشود از تسطیح خاک و خارج کردن پوشش گیاهی تا استفاده از غشاء پلاستیکی و ورقههای آلومینیومی متغیر است. در برخی آزمایشات، عملیات ساده تسطیح خاک و خارج نمودن پوشش گیاهی، مقدار جریان سطحی را تا سه برابر افزایش داده است. آببندی کامل، مقدار جریان سطحی را تا صددرصد افزایش میدهد. جمعآوری آب به منظور توسعه منابع آب مورد نیاز حیات وحش و چارپایان اهلی و گاهی اوقات مصارف شهری نیز به کار میرود.
سیستم های آبیاری
سیستم آبیاری سنترپیوت به دلیل هزینه کارگری کم ، انعطاف پذیری زیاد ، راحتی اجرا و بهره برداری آسان ، یک سیستم آبیاری انتخابی درامر کشاورزی است . وقتی که سیستم سنترپیوت درست طراحی شود و به پخش کننده های آب با راندمان بالا تجهیز شود ، می تواند در منابع پردازش خود( آب ، انرژی ، زمان ) صرفه جویی نماید . از انواع مختلف این پخش کننده ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
حالت پخش اسپری در ارتفاع متوسط mid-elevation spray application ، حالت پخش اسپری در ارتفاع کم( low-elevation spray applicator ) و حالت پخش دقیق با انرژی کم( low energy precison application).
حالت آبیاری موضعی زیرسطحی (subsurface drip irrigation ) ، به علت راندمان بالا با روش های ذکر شده قابل قیاس است.راندمان یکنواختی بالای آبیاری که منجر به تولید محصول و راندمان آب مصرفی بالا می شود ، بهترین وسیلة مقایسه روش های آبیاری برای مناطق و محصولات ویژه می باشد .
در آزمایشات مختلف محققان روشهای آبیاری LEPA ، MESA ، LESA ، SDI با 5 نرخ آبیاری ناقص(I0 ، I25 ، I50 ، I75 و I100) به صورت نسبت آب تهیه شده به مقدار آبیاری کامل برای گیاهان مختلف مورد ارزیابی قرار می گیرد ،که نرخ آبیاری کامل بر اساس ET پتانسیل محاسبه شده از ET گیاه مبنا و اعمال ضریب گیاهی محل تعیین می گردد.
براساس مطالعات انجام یافته عملکرد محصول و راندمان آب مصرفی( WUE ) در نرخ های I25 و I50 تحت روش SDI بیشتر از دیگر روش های آبیاری است و در روش LEPA معمولاً بیشتر از Spray ، اما از SDIکمتر می باشد . روند روش ها در نرخ I100مع بوده و عملکرد محصول و WUE در روش Spray بیشتر از LEPA و SDI می باشد . در نرخ آبیاری I75، نیز این مطلب صادق است .
کاهش محصول در آبیاری های کامل در نتیجة راناف سطحی برای روش LEPA و نفوذ عمقی برای SDI می باشد . در روش SDI با کاربرد مقادیر کمتر آبیاری نفوذ کاهش می یابد و تبخیر نیز با کاهش سطح خیش شده کاهش می یابد و فقط آبی که به بالا حرکت می کند تبخیر می شود.
هنگامی که روش LEPA با تدابیری از قبیل شیب کمتر از1 درصد ، کشت دایره ای ، ایجاد خاکریز فارو ، کنترل رطوبت خاک و برنامة آبیاری مناسب همراه باشد، بیش از 95 درصد آب در اختیار گیاه قرار خواهد گرفت .مدیریت راندمان بالای آبیاری Spray نیز شامل کاربرد نازل هایی با قطرات آب درشتتر ، اجرای نسبتاً کند پیوست برای تهیة آب کاربردی عمیق تر و اجتناب از آبیاری اسپری در شرایط باد شدید می باشد.
تانسیومتر : اندازه گیری پتانسیل ماتریک با وسایل ساده ای به نام تانسیومتر انجام می شود . تانسیومترها یا از نوع جیوه ای هستند و یا از نوع فی . تانسیومتر جیوه ای ، لوله ساده و خمیده ای است پر از آب که یک طرف آن منتهی به کلاهک سرامیکی است . طرف دیگر لوله وارد یک مخزن جیوه می شود . حال اگر کلاهک سرامیکی در داخل یک خاک قرار گیرد ، پس از مدتی توازن پتانسیل رطوبتی بین آب داخل تانسیومتر و آبی که در بیرون از آن در داخل خاک وجود دارد برقرار می گردد . برقراری تعادل با وارد شدن یا خارج شدن آب به داخل لوله تانسیومتر از طریق کلاهک آن که نسبت به آب نفوذپذیر است انجام می شود . اگر خاک خشک باشد ، آب را از داخل تانسیومتر به طرف خود خواهد کشید . در این وضعیت خلا ایجاد شده در داخل تانسیومتر موجب می شود که در طرف دیگر لوله ، جیوه صعود می نماید . مقدار بالا آمدن جیوه متناسب با پتانسیل آب در خاک خواهد بود .
تانسیومترهای جیوه ای بیشتر در کارهای آزمایشگاهی و تحقیقی مورد استفاده می باشند و چون کاربرد آنها در صحرا مشکل است در عمل از نوعی دیگر از تانسیومترها با نام تانسیومتر فی استفاده می شود . این تانسیومترها نیز اساسا مشابه تانسیومترهای جیوه ای هستند با این تفاوت که در آنها به جای خلاء سنج جیوه ای از یک خلاءسنج فی استفاده شده است تا حمل و نقل آن ساده باشد .
تانسیومتر فی از یک لوله پر آب تشکیل شده است که قسمت پایین آن از یک کلاهک سرامیکی درست شده و قسمت بالای آن مسدود است ، به طوری که اگر آب از کلاهک سرامیکی خارج شود در داخل لوله خلاء ایجاد می شود . به همین منظور در کنار لوله تانسیومتر ، خلاءسنجی به آن متصل است که قادر می باشد مقدار خلاء یا فشار منفی را اندازه گیری کند . اگر کلاهک سرامیکی در داخل خاک قرار گیرد با خروج یا ورود آب به تانسیومتر تعادل پتانسیلی بین آب داخل و خارج تانسیومتر براقرار می شود . بنابراین با تعادل پتانسیل رطوبتی بین آب داخل و خارج کلاهک ممکن است مقداری آب از لوله تانسیومتر خارج شود که این عمل باعث ایجاد خلاء و کاهش فشار در لوله می شود . مقدار خلاء یا فشار منفی توسط خلاءسنج قابل قرائت است . معمولا درجه بندی خلاءسنج بین 0 تا 100 بوده که هر کدام از درجات آن معادل 10 سانتی متر فشار منفی است . بنابراین اگر عقربه خلاءسنج روی عدد 25 باشد نشان می دهد که فشار در خلاءسنج 250- سانتی متر است .
همانطور که گفته شد تانسیومترها در پتانسیل بالاتر از یک اتمسفر کارآیی ندارند زیرا در این پتانسیل حباب های هوا وارد تانسیومتر گردیده و عدد قرائت شده صحیح نخواهد بود . برای اطمینان از اینکه تانسیومتر تا این پتانسیل به خوبی کار خواهد کرد لازم است تانسیومترها را قبل از استفاده آزمایش کنیم . برای تست تانسیومتر ابتدا کلاهک را به مدت چند ساعت داخل ظرف آبی قرار دهید تا کاملا اشباع شود سپس در حالی که کلاهک داخل آب قرار دارد لوله تانسیومتر را به کمپرسور هوا وصل کرده و بتدریج فشار هوا را افزایش دهید . هنگامیکه فشار به 8/0 تا 9/0 اتمسفر رسید حبابهای هوا در داخل ظرف از کلاهک بیرون خواهند آمد . در این صورت تانسیومتر خوب کار خواهد کرد . چنانچه حباب هوا در فشار کمتر از 8/0 اتمسفر ظاهر شد آن تانسیومتر برای استفاده مناسب نخواهد بود .
برای استفاده از تانسیومتر با مته ای که قطر آن به اندازه قطر لوله تانسیومتر یا کمی کمتر از آن باشد چاهکی را تا عمق مورد نظر حفر کنید . قبل از گذاشتن تانسیومتر کمی خاک نرم و مرطوب در چاهک بریزید . حال تانسیومتر را داخل چاهک قرار دهید و اطمینان حاصل کنید که با لگد کردن اطراف آن خاک کاملا به کلاهک و لوله اطراف آن چسبیده و تماس داشته باشد . با خاک در اطراف تانسیومتر برآمده گی کوچکی بسازید تا از تجمع آب در اطراف لوله تانسیومتر و نفوذ عمودی آن در طول لوله تانسیومتر جلوگیری شود . چون در خاکهای شنی حدود 80 درصد آب قابل استفاده در مکش 85/0- اتمسفر قرار دارد . لذا تانسیومترها در خاکهای شنی بیشتر قابل استفاده است . برای ساختن تانسیومتر می توان به شرح زیر عمل نمود :
1 _ یک لوله از جنس PVC یا پلکسی گلاس به قطر 1 سانتی متر انتخاب کرده و دو انتهای باز آن را با سوهان صاف کنید .
2 _ در فاصله 10 سانتی متری از انتهای بالای لوله سوراخی تعبیه کنید .
3 _ در صورتی که خلاءسنج فی در اختیار باشد آن را به سوراخ تعبیه شده پیچ کرده و آب بندی نمایید . در غیر اینصورت یک لوله مسی به طول 4 سانتی متر را که قطر خارجی آن کمی کوچکتر از قطر داخلی سوراخ تعبیه شده می باشد وارد سوراخ نموده و با چسب اطراف آن را محکم کنید . این لوله بعدا به فشارسنج جیوه ای یا فی متصل گردد .
4 _ کوزه متخلخل سرامیکی با مخلوط کردن اجزاء زیر و سپس قالب ریزی در قالب مخصوصی که از گچ درست شده است ساخته می شود .
5 _ پس از قالب کوزه را در مجاورت هوا قرار داده تا خشک شود و سپس در حرارت 1000 درجه آن را بپزید .
6 _ کوزه را با چسب به لوله اصلی متصل کنید .
7 _ با درب بند لاستیکی انتهای بالایی لوله را مسدود کنید
ارزیابی سیستمهای آبیاری بارانی در زراعت دیم
مطالعه و ارزیابی سیستمهای مختلف آبیاری بارانی اعم از، مشکلات اولیه، مشکلات اجتماعی، مدیریت و قابلیتهای سیستم میباشد. گذشته از اینها پارامتر هزینهها، عملکردها از مهمترین مسائلی خواهد بود که مورد مطالعه قرار خواهند گرفت ، نهایتا سیستمی که حداکثر عملکرد را با حداقل هزینه دارا باشد و قابلیت کاربرد در این گونه مناطق را از خود نشان دهد معرفی خواهد شد. چون مجری طرح مؤسسه دیم میباشد لذا آن مؤسسه گزارش سه ماهه را مستقیما تهیه و به دفتر بررسی طرحها ارسال میدارد.
ادامه مطلبداشتن آگاهی لازم درباره مسایل مختلف کاشت هر محصول، در بالا بردن توان تولید، عملکرد و سوددهی آن نقش بسیار مهمی ایفا می کند. از این رو لازم است کشاورزان قبل از اقدام به کشت هر نوع محصول درباره مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت آن اطلاعات لازم و کافی را کسب کنند. این موضوع درباره چغندرقند نیز به عنوان یکی از زراعت های مهم و استراتژیک کشور صادق و بسیار پر اهمیت است. لذا شرکت قند اصفهان در راستای اهداف بلند مدت بخش کشاورزی خود که همانا افزایش میزان موفقیت کشاورزان در امر تولید و بالا بردن خصوصیات کمی و کیفی چغندر قند است، به اجرای برنامه های مفید آموزشی جهت کشاورزان طرف قرارداد بهایی خاص داده است. بدین منظور واحد کشاورزی این شرکت نسبت به تهیه سلسله مطالبی در مورد مسایل مختلف کشت چغندرقند، از انتخاب زمین تا برداشت محصول اقدام کرده است که انشاا… در زمان های مقتضی در اختیار کشاورزان قرار می گیرند. در این نشریه به بحث پیرامون شرایط محیطی مناسب و اصول کلی کشت چغندر قند پرداخته می شود.
محاسن کشت چغندر قند
کشت چغندرقند دارای محاسن زیادی می باشد که عمده ترین آنها عبارتند از:
1- چغندر یکی از اجزاء کلیدی متشکله اقتصاد کشاورزی ملی است.
2- چغندرقند نسبت به طیف وسیعی از شرایط آب و هوائی و خاک سازگار است.
3- چغندرقند از نظر ارزش غذائی در ردیف محصولاتی از قبیل برنج، ذرت، گندم، سیب زمینی و حبوبات است.
4- در حال حاضر امکان کشت کامل مکانیزه چغندرقند فراهم شده است.
5- چغندرقند در تناوب زراعی به خوبی جای می گیرد و عمیق بودن ریشه و پاک بودن مزارع آن از علفهای هرز اجازه می دهد که در تناوبهای مختلف جایگزین شود. چغندر خاک را در بهترین شرایط برای کشت غلاتی که بعداَ کشت می گردند نگه می دارد و عملکرد غلات را بهبود می بخشد. چغندرقند گیاهی وجینی است که ضمن کم کردن تراکم (تعداد) علفهای هرز حاصلخیزی و پوکی خاک را بهتر می کند.
6- محصولات فرعی چغندر با ارزش است. سربرگ چغندر و همچنین تفاله مخلوط با ملاس به دست آمده بعد از بهره برداری کارخانجات، غذای دام است. چغندر قند گیاهی با دو محصول است، برگها جهت علوفه و ریشه جهت قند گیری.
7- ارزش اندام هوائی یک هکتار چغندرقند در بهبود حاصلخیزی خاک در صورتی که به خاک برگردانده شود برابر 20 تا 30 تن کود حیوانی است.
8- چغندرقند یک محصول تضمینی است و همه ساله خرید آن توسط دولت تضمین می گردد.
سازگاری چغندر قند
چغندرقند نسبت به شرایط مختلف محیطی دارای سازگاری نسبتا" زیادی می باشد. نسبت به سرما، گرما، شوری و خشکی تحمل خوبی دارد. با این حال برای رسیدن به حداکثر عملکرد، لازم است که برای آن همانند سایر گیاهان زراعی بهترین شرایط رشد را فراهم کرد. شرایط مناسب رشد چغندرقند به قرار زیرند:
1-حرارت:
بهترین رشد چغندر قند هنگامی صورت می پذیرد که حداکثر درجه حرارت در تابستان از 35 درجه نکند و در پاییز نیز روزها آفتابی، دمای هوا در شبها پایین و درجه حرارت حداقل به یخبندان نزدیک شود. در کل، حرارت مناسب رشد چغندرقند بین 20 تا 24 درجه سانتیگراد است.
حرارت مناسب جهت جوانه زدن بذر چغندرقند بین 15 تا 20 درجه سانتیگراد است. اما جهت رسیدن به چنین درجه حرارت و کشت در آن شرایط، لازم است که مدت زیادی از فصل رویش از دست رود و چنین امکانی عملا" وجود ندارد. بنابراین هنگامی که درجه حرارت متوسط روزانه به 4 تا 5 درجه سانتیگراد رسید، می توان نسبت به کشت بذور اقدام کرد.
2- نور:
چغندر قند گیاهـی روز بلند است و به نـور زیادی جهت رشد و تجمع قند در ریشه نیاز دارد. وجود نور کافی در اواخر دوره رشد، موجب زیاد شدن ذخیره قند و افزایش خواص کیفی چغندر قند می گردد. بدین منظور باید فاصله صحیح بوته ها و تراکم مطلوب بوته در مزرعه را مورد توجه خاص قرار داد و ضمن کوشش در جهت حفظ سلامت برگها نسبت به کنترل سریع علف های هرز نیز اقدام عاجل انجام داد.
3- رطوبت:
با اینکه چغندرقند به خشکی مقاوم است، اما حصول یک عملکرد بالا، مستم وجود رطوبت کافی و برنامه ریزی دقیق آبیاری است. برای چغندرکاری معمولاً آبیاری معتدل و سبک سودمند است، برای تولید یک ریشه 500 گرمی حدود 40 تا 50 لیتر آب مورد نیاز است. کل آب مورد نیاز چغندر قند در طول دوره رشد در مناطق مختلف کشور را بین 7300 تا 13600 متر مکعب در هکتار ذکر کرده اند.
4- خاک:
خاکهای حاصلخیز دارای زهکشی مناسب، با بافت متوسط (رسی - شنی) و اسیدیته (pH ) خنثی تا کمی قلیایی (7 تا 2/7) برای چغنـدرقند منـاسب هستند. خاکهای دارای مقادیر زیاد سنگ ، خاکهای فشرده و سفت که معمولاً با فقدان مواد آلی همراه هستند، برای کشت چغندرقند مناسب نمی باشند. اصولاً، محیط خاکی مناسب برای چغندرقند محیطی است که در بین ذرات خاک آن هوای فراوان وجود داشته باشد و خاک، سفت و متراکم نباشد که مانع گردش و نفوذ آب شود.خاک سست و پوک اجازه می دهد که ریشه چغندر به صورت عمیق در زمین فرو رود و به خوبی رشد کند.
چغندرقند جز در مراحل اولیه رشد نسبت به شوری خاک مقاوم است. با این حال شوری بالای خاک به عنوان یک عامل محدود کننده در تولید چغندرقند به حساب می آید.
تاریخ کاشت:
به طور کلی نمی توان تاریخ دقیقی از لحاظ تقویمی برای کشت چغندرقند در هر منطقه بیان کرد. توصیه دقیق تاریخ کاشت بر اساس درجه حرارت صورت می پذیرد. کشت چغندر قند در اولین زمان ممکن پس از پایان یخبندانهای زمستانه (در اواخر اسفند و اوایل فروردین) امکان پذیر است. تاخیر در تاریخ کاشت، به خصوص در مناطق با دوره رشد کوتاه، منجر به کاهش عملکرد می شود. هنگامی که متوسط درجه حرارت روزانه به 4 تا 5 درجه سانتیگراد رسید، می توان بذر چغندرقند را کشت کرد. هنگام کاشت چغندر باید وضعیت زمین از لحاظ رطوبت مطلوب باشد.
مراحل آماده سازی زمین:
میزان محصول چغندرقند، تا حد زیادی بستگی به ساختمان خاک و آماده سازی بستر بذر دارد. عمق شخم، زمان شخم، کاربرد کود و استعمال علف کش ها پیش از ظاهر شدن جوانه های چغندرقند (جهت عاری شدن بستر کاشت از علف های هرز)، همگی از عواملی هستند که محیط کشت مناسبی برای بذرها و بوته های جوان چغندر ایجاد می کنند. بهترین زمان برای انجام شخم در مزارع مورد کشت فصل پاییز است که در این حالت امکان استفاده بهینه از ماشین آلات (در پاییز که به آنها نیاز نیست)، ذخیره سازی رطوبت مناسب درخاک، عدم تاخیر کشت در بهار و صرفه جویی در مصرف آب فراهم می گردد. از طرفی از ورود ماشین آلات سنگین جهت آماده سازی زمین در بهار به علت تعجیل زارعین در کاشت بهاره اجباراً قبل از گاورو شدن خاک جلوگیری می شود و تخریب اراضی به حداقل خواهد رسید.
در زمان شخم، کودهای فسفره، پتاسه، کودهای آلی و دامی در سطح مزرعه پخش می شوند که تا عمق مناسبی با خاک مخلوط شوند. بهتر است فسفر مورد استفاده، از منبع سوپر فسفات و پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم تامین شود. در شخم پاییزه، عمق شخم باید بین 30 تا 35 سانتیمتر بوده و زمین در وضعیت مناسبی از لحاظ رطوبتی (گاورو) باشد. بلافاصله پس از اتمام سرما لازم است که سایر مراحل آماده سازی زمین را انجام داد. در این زمان تنها نیاز به یک شخم سطحی با استفاده از گاو آهن قلمی است. چنین شخمی منجر به از بین رفتن علفهای هرز تازه سبز شده نیز می شود. جهت نرم کردن خاک و از بین بردن کلوخه های باقی مانده در زمین می توان از دیسک استفاده کرد. پس از انجام عملیات مذکور، با استفاده از ماله، سطح زمین به طور کامل تسطیح می شود. ماله کشی زمین همچنین منجر به فشرده شدن خاک و از بین رفتن فضاهای داخل خاک می شود و در نتیجه حالت مویینگی خاک و عمق کاشت یکنواخت را ممکن می سازد. نکته مهم آن است که در هنگام آماده سازی زمین، رطوبت خاک زیاد نباشد، در غیر این صورت ساختار خاک تخریب می شود.
آفات و بیماریهای مزارع چغندرقند
چغندرقند مورد حمله آفات و عوامل بیماریزای زیادی قرار می گیرد. بر طبق آمار موجود متوسط خسارت سالانة آفات وبیماریها روی چغندر قند بین 11 تا 33 درصد می باشد. به عنوان مثال آفت کارادرینا می تواند در طول یک شبانه روز مزارع جوان چغندر قند را نابود نماید و یا در بعضی از مزارع که تعداد سرخرطوم کوتاه چغندر زیاد باشد، قسمت زیادی از بوته های دو برگی و جوان چغندر بوسیلة این ه خورده می شود و سطح سبز مزرعه از بین میرود که احتیاج به واکاری پیش می آید. جبران چنین عقب ماندگی هایی در طول فصل رشد امکان پذیر نیست.
با توجه به اینکه سود تولید چغندر به عملکرد حاصل و کاهش هزینه های تولید وابستگی زیادی دارد، لازم است برنامه ریزی دقیقی برای مبارزه با آفات و امراض به عمل آید تا از افت شدید عملکرد پیشگیری شود. یک برنامه موفق کنترل شامل روشهای هماهنگی است که از ابتدای کشت و حتی قبل از آن تا پایان فصل زراعی یکی پس از دیگری بکار گرفته شوند تا در نهایت نتایج قابل قبولی را به بار آورد.
مهم ترین آفات مزارع چغندرقند استان اصفهان عبارتند از:
کک، سرخرطوم کوتاه، کرم طوقه بر، پروانه برگخوار (کارادرینا)، بید چغندرقند ( لیتا)، شته های برگی، شته ریشه، کنه
مهم ترین بیماریهای مزارع چغندرقند استان اصفهان عبارتند از:
پوسیدگی ریشه و طوقه، نماتد مولد سیست، کرلی تاپ، سفیدک سطحی، ویروس های زردی
تنک کردن
یکی از عملیات اجباری و پر خرج زراعت چغندرقند تنک کردن است. در اغلب موارد تعداد زیادی بوته اضافی در اثر مصرف بیش از حد بذر در مزرعه بو جود می آیند که باید این بوته های اضافی را حذف نمود تا جوانه های باقیمانده فرصت رشد پیدا نموده و محصول مناسبی بدهند. در صورت عدم تنک مزرعه بوته ها نور، دما، هوا و مواد غذائی کافی دریافت نکرده و از رشد کمی برخوردار می شوند. هر چه زمان تنک کردن زودتر باشد، بوته های باقیمانده از رشد بهتری برخوردار هستند. بهترین زمان تنک قبل از مرحله شش برگی بوته ها است. به طور کلی دیر تنک کردن مزرعه به منزله دیر کاشتن آن است. آنجا که پس از اتمام عملیات تنک ممکن است ریشه بعضی از بوته های باقیمانده آسیب دیده باشند، انجام یک مرحله آبیاری سنگین لازم است.
تغذیه چغندرقند
همانند سایر محصولات کشاورزی، چغندر قند نیز تنها بخشی از نیازهای غذائی خود را از خاک تامین می نماید و بقیه را بایستی از کودهای شیمیایی، کودهای آلی و یا محلول پاشی روی سطح برگ تامین نمود. برای زراعت چغندرقند باید، کودهـای فسفره و پتـاسه را بـه مقـدار توصیه شده در پـائیز به طـور یکنـواخت در زمیـن پخش کـرده و ابتدا با دیسک سبک در عمق 10-5 سانتیمتری خاک مخلوط کرد. سپس اقدام به شخم عمیق اولیه نموده تا کود در سطوح مختلف خاک تا عمق شخم به طور یکنواخت توزیع گردد. ترجیحاً مصرف فسفر از منبع سوپر فسفات و پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم توصیه می گردد. با توجه به نقش مهمی که پتاسیم در رشد و توسعه چغندرقند ایفا می نماید لازم است که استفاده از کودهای پتاسه همواره مورد توجه ویژه قرار گیرد.
کاربرد کودهای آلی بخصوص کودهای حیوانی می تواند تا حد زیادی در افزایش عملکرد کمی و کیفی مزارع چغندرقند مفید فایده واقع گردد که بهتر است حتی المقدور از این کودها در مزارع استفاده شود.
کمبود عناصر میکرو (آهن، منگنز، بر، روی و . . . ) در مزارع چغندرقند در بعضی از مواقع تا حدود 30 درصد از عملکرد محصول می کاهد و نیز سبب کاهش مقاومت ریشه ها به بیماریها و آفات می گردد، که این مسئله ضرورت به کارگیری این کودها را در مزارع به خوبی مشخص می کند.
مهم ترین نکته در خصوص کود دهی به چغندرقند استفاده صحیح از کودهای ازته است. بعضی از کشاورزان تا آخرین روزهای قبل از برداشت اقدام به مصرف کودهای ازته می کنند که این کار بسیار اشتباه است و از کیفیت چغندر به خصوص درصد قند به شدت می کاهد. به طور کلی استفاده از کودهای شیمیایی به طور صحیح و فنی یکی از راههای رسیدن به محصول بالاتر است. اگر در مصرف کودهای مورد نیاز در زمانهای مناسب کوتاهی شود، عملکرد محصول کاهش می یابد. همچنین مصرف بیش از حد کودها علاوه بر از دست رفتن مقادیر زیادی کود، تخریب ساختمان خاک و آلودگی محیط زیست را نیز در پی دارد. از طرفی این مسئله به مسمومیت گیاه منجر می شود و محصول نهایی را نیز کاهش می دهد. به عنوان مثال مصرف کمتر از حد ازت سبب کاهش عملکرد ریشه چغندرقند تا حدود 50 درصد می شود. از سوی دیگر مصرف زیادتر از حد آن سبب کاهش درصد قند (عیار) تا چندین واحد خواهد شد. بنابراین لازم است بر اساس روش صحیح، میزان تقریبی کودهای مورد نیاز را در مزرعه تعیین کرد. این که چه مقــدار کود در طول فصـل زراعـی و در زمـان کشت باید مصرف شود، از طریق آزمایش های تجزیه خاک مشخص می شود.
آبیاری چغندرقند
عملاً تمام روشهای شناخته شده آبیاری در سطح دنیا شامل آبیاری سطحی (از طریق جوی و پشته، آبیاری کرتی و نواری) و روشهای مختلف آبیاری بارانی در چغندر قند مورد استفاده قرار می گیرند.
چغندرقند یکی از گیاهان مقاوم به خشکی است، به طوری که مزرعه چغندرقندی که دچار تنش خشکی شود، می تواند حداکثر ظرفیت تولید خود را به شرط بهبود شرایط به دست آورد. به همین دلیل، تنش آبی این گیاه در مقایسه با گیاهان دیگر مانند سیب زمینی به عملکرد محصول کمتر خسارت می زند. همچنین مرحله رشد حساس به تنش خشکی در چغندرقند مشابه آنچه که در گلدهی غلات دیده می شود وجود ندارد. بنابراین با وجود چنین شرایطی درخصوص چغندرقند، می توان مدیریت بسیاری مناسبی بر آبیاری مزارع چغندرقند اعمال نمود و حداکثر میزان صرفه جویی را در این مزارع بخصوص در وضعیت خشکسالی کنونی داشت.
چغندرقند دارای سیستم ریشه عمیق است که آب را از حدود 90 تا 110 سانتیمتری عمق خاک استخراج می کند. چغندر حدود 70% آب مورد نیاز خودش را تا عمق 60 سانتیمتری می گیرد. لذا در صورتی که سطح خاک خشک باشد اما در اعماق پائین تر آب کافی وجود داشته باشد، مشکلات تنش کم آبی به حداقل می رسد.
به طور کلی در مرحله جوانه زنی بذر، چغندرقند به آبیاری های سبک و متعدد نیاز است. اما پس از عملیات تنک انجام یک آبیاری سنگین ضرورت می یابد و در طول فصل رشد فواصل آبیاری بسته به بافت خاک و شرایط آب و هوایی تفاوت دارد. همچنین 2 تا 4 هفته قیل از برداشت نیز بایدآبیاری ها قطع شود که این زمان قطع آبیاری باید به گونه ای باشد که خاک آنقدر خشک نشود که برداشت با مشکل مواجه شود.
با توجه به اینکه در استان اصفهان خشکسالی همواره گریبانگیر تولید محصولات کشاورزی مختلف همانند چغندرقند می باشد ، جهت جبران این کم آبی، تغییر الگوی کشت، بهبود راندمان آبیاری، افزایش بهره وری از آب و اعمال تکنیک های کم آبیاری (از جمله طولانی کردن دور آبیاری، حذف آبیاری در مراحلی از رشد گیاه که حساسیت کمتری به کم آبی دارد و .) ضروری است و در این زمینه استفاده از روش های نوین آبیاری نیز بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد. به لحاظ مقاومت بالای چغندرقند در مقابل بروز تنش های خشکی، استفاده از شیوه های کم آبیاری می تواند تا حد زیادی در خصوص کاهش مصرف آب در این زراعت مفید فایده واقع شود و می تواند جایگزین مناسبی برای بسیاری از زراعت های با مصرف آب بیشتر گردد.
افزایش عملکرد ریشه در مزارع چغندرقند
چغندرقند بر خلاف اکثر محصولات زراعی که بر اساس وزن خریداری می شوند با دو فاکتور وزن و درصد قند (عیار) خریداری می شود:
برای بالا بردن مقدار محصول در واحد سطح لازم است نکات زیر در نظر گرفته شود:
1) استفاده از بذور اصلاح شده مناسب کشت هر منطقه
2) آبیاری کامل و صحیح و استفاده مفیدتر از منابع آب با توجه به کمبود شدید آب در اکثر مناطق کشور و تناسب سطح کشت با آب موجود
3) داشتن دقت فراوان در جهت ایجاد تراکم مطلوب بوته در واحد سطح (80 تا 100 هزار بوته در هکتار)
4) تغییر روشهای کاشت و بهبود عملیات زراعتی با استفاده از ماشینآلات جدید برای تهیه زمین و سایر عملیات لازم.
5) استفاده صحیح از کودهای دامی و شیمیایی
6) انتخاب تناوب صحیح
7) انتخاب زمین مناسب از نظر عمق و بافت خاک
8) رعایت تاریخ کاشت مناسب در هر منطقه
9) مبارزه صحیح و بموقع با آفات و امراض گیاهی و به خصوص علفهای هرز
10) برداشت به موقع و صحیح چغندرقند و تحویل آن به کارخانجات قند بلافاصله پس از برداشت
11)تنظیم صحیح ماشینهای برداشت چغندرقند و کاهش ضایعات برداشت.
انـواع بـذر و مقدار مصرف
بذور چغندرقند براساس تعداد جوانه هایی که ایجاد می کنند، به دو دسته کلی تقسیم شده اند:
1- بذور پلی ژرم (چند جوانه ای): بذوری که در نتیجه کشت آنها معمولا" بیش از یک جوانه (معمولاً 2 تا 5) تولید می شود را بذور پلی ژرم گویند.
2-بذور منوژرم (تک جوانه ای): بذوری که از کاشت آنها تنها یک جوانه حاصل می شود را منوژرم گویند.
بر اساس نوع بذر، قوه نامیه بذر، شرایط آب و هوایی، روش کاشت، بافت و شوری خاک، قدرت حاصلخیزی زمین، زمان کاشت، میزان و نحوه آبیاری، نحوه آماده سازی زمین و … مقدار بذر مورد استفاده در واحد سطح مزرعه متفاوت خواهد بود.
به طور کلی در روش سنتی و در شرایط نامطلوب استفاده از 20 تا 25 کیلوگرم بذر پلی ژرم در هکتار کـافی است و در صورتی که زمین سنگین و شور باشد لازم است که از مقدار بذر بیشتری (حدود 30 کیلوگرم ) استفاده کرد.
در روش کشت مکانیزه برای یک هکتار چغندرکاری، حدود 3-2 کیلوگرم بذر با قوه نامیه حداقل 90 درصد نیاز است که در فاصله خطوط 50 سانتیمتر و فاصله بذور 8-4 سانتیمتر و در عمق 2 تا 3 سانتیمتر کشت می شوند. در شرایطی که وضعیت زمین برای کشت این بذور مناسب نباشد، از بذور چند جوانه ای استفاده می شود که در مورد اخیر حداکثر 12-10 کیلوگرم بذر نیاز خواهد بود.
روشهای کشت چغندرقند:
کشت چغندرقند به روشهای سنتی، مکانیزه و نشایی صورت می گیرد:
الف- روش سنتی (کرتی):
در این روش پس از اتمام عملیات تهیه زمین، به وسیله بیل یا مرزکش، در زمین کرتهایی ایجاد می شود. نکته مهم این است که باید سطح کرتها حتما" صاف باشد. وجود پستی و بلندی در زمین، منجر به نرسیدن آب به نواحی بلند و همچنین جمع شدن آب در نواحی گودتر می شود که این کار سبب هدر رفتن مقدار زیادی آب می شود. تجمع آب در مزرعه سبب خفگی ریشه ها و افزایش فعالیت قارچ های ایجاد کننده پوسیدگی ریشه می شود. پس از تهیه کرتها، بذرها با دست در داخل کرتها پاشیده شده و تا عمق 2 تا 3 سانتیمتری با خاک مخلوط می شوند.
افزایش مقدار بذر مصرفی، بالا رفتن میزان مصرف آب، شدیدتر شدن بیماری پوسیدگی ریشه، عدم امکان استفاده از ادوات مکانیزه برای انجام فعالیت های مربوط به داشت و برداشت و در نهایت بالا رفتن هزینه های تولید، از مهم ترین معایب این روش کشت هستند. به طور کلی کشت چغندرقند به این روش به علت وجود مشکلات فراوان توصیه نمی شود.
ب-روش مکانیزه:
در این روش بذور چغندرقند در وسط و یا طرفین پشته ها کشت می گردند و به روش نشتی و یا بارانی آبیاری می شوند. در این حالت آب هیچگاه پای گیاه نمی رسد و در نتیجه سطح خاک سله نمی بندد. از طرفی امکان گسترش و ایجاد بیماریهای گیاهی (به خصوص پوسیدگی ریشه) بسیار کمتر خواهد بود. از مهم ترین مزایای این روش آسانتر شدن عملیات کاشت، داشت و برداشت و در نتیجه کاهش هزینه های تولید و همچنین کاهش مصرف آب و بالا رفتن راندمان آبیاری است.
مهم ترین نکات مورد توجه در کاشت مکانیزه چغندرقند به قرار زیر هستند:
1-در صورت استفاده از سیستم آبیاری نشتی، سطح زمین باید کاملا" تسطیح شود و قطر دانه های خاک کمتر از دو سانتیمتر باشد. شیب مناسب زمین در کشت مکانیزه حدود 1 تا 2 در هزار است. کشت یکدست، تنظیم مناسب عمق کاشت و کاهش ضایعات برداشت مکانیزه فقط در صورت تسطیح بودن کامل زمین امکان پذیر است.
2- مهم ترین مسئله در مورد تهیه زمین چغندرقند آن است که خاک تا عمق حدود 3 سانتیمتر کاملا" نرم ، بدون هر گونه عوامل نامساعد مانند سنگ، کلوخ، ریشه گیاهان و … باشد. در کل عمق بذرکاری بسته به نوع خاک، امکان نزول باران یا آبیاری برای جوانه زنی و حرارت خاک بین 2 تا 5 سانتیمتر می باشد.
3-در صورتی که زمین از نظر تسطیح و یا دانه بندی مشکلاتی داشته باشد، استفاده از بذور منوژرم مناسب نبوده و بهتر است از بذور چند جوانه استفاده شود. در صورت بهره گیری از بـذور پلی ژرم جهت کشت مکانیزه، بهتر است از بذور درجه بندی شده (کالیبره) استفاده شود.
4- مناسب ترین فاصله ردیفهای کاشت (نشتی ها)50 سانتیمتر بوده (هر چند که روشهای کشت دیگری نیز وجود دارند) و طول فاروها با توجه به بافت خاک از 120 تا 150 متر تغییر می نماید. البته در سیستم های آبیاری بارانی، مسئله تسطیح زمین و رعایت طول خطوط کاشت اختیاری بوده و با توجه به ظرفیت سیستم آبیاری انتخاب می شوند.
5- در کاشت بذور منوژرم استفاده از بذرافشانهای پنوماتیک و دقیق کارها توصیه می شود. تنظیم دقیق بذرکارها از نظر میزان ریزش بذر و رعایت فاصله دقیق خطوط و عمق کاشت، کمک شایانی در تسهیل عملیات بعدی داشت می نماید. سرعت مطلوب بذرکارها کمتر از پنج کیلومتر در ساعت می باشد.
6- آبیاری از نکات مهم کشت چغندرقند بوده و لازم است که تا مرحله چهار برگی خاک به صورت مرطوب باقی بماند. بذر چغندرقند به لحاظ دارا بودن یک لایه پوشش سخت، در زمان کشت برای تولید جوانه به رطوبت زیاد نیاز دارد. بذر چغندر در این مرحله در اطراف خود 120 تا 150 درصد وزنش آب لازم دارد تا جوانه آن تندش کرده و از بذر خارج شود. زمانی که جوانه ها تولید، ولی هنوز از خاک خارج نشده اند، لازم است برای سهولت و سرعت خروج جوانه های ضعیف اولیه از خاک، زمین را مجددا آبیاری کرد تا سطح خاک، نرم و مرطوب شود. پس از آنکه جوانه ها از خاک خارج شدند، فواصل و تعداد دفعات آبیاری و مقدار مصرف آب بستگی به شرایط جوی (مقدار ریزش باران، درجه حرارت، میزان رطوبت محیط و… )، بافت خاک، شیب زمین، رقم چغندر ومرحله رشدی آن دارد. آبیاریهای سنگین در زمان کاشت به دلیل سرد شدن زمین، موجب تاخیر در سبز شدن بذور می شود.
علفهای هرز و کنترل آنها
یکی از گیاهانی که بیشترین خسارت را از وجود علف های هرز در مزارع می بیند، چغندرقند است. چغندرقند در ماههای اولیه رشد در رقابت با علفهای هرز بسیار ضعیف است، که این مسئله منجر به کاهش شدید عملکرد در مزارع آلوده به علف های هرز می شود. به طور کلی خسارت ناشی از علفهای هرز در مزارع چغندرقند، بسیار بیشتر از خسارت آفات و بیماریها است. در موارد متعدد، بر اثر عواملی مانند استفاده نادرست از علف کش های مناسب و یا عدم وجین به موقع مزارع، هکتارها مزرعه چغندر زیر هجوم و سلطه علفهای هرز منهدم شده اند.
مهمترین مرحله خسارت علف های هرز در مزارع چغندرقند تا مرحله 8 برگی شدن بوته های چغندر می باشد. چنانچه مزرعه چغندرقند را در سه ماهه اول بعد از کاشت عاری از علف هرز نگه داریم، دیگر نیاز به دفع علفهای هرز نخواهد بود و خسارتی به محصول وارد نمی کند. اما خاطر نشان می گردد که کنترل علفهای هرز مزارع چغندرقند تا زمان برداشت در جلوگیری از به بذر نشستن آنها جهت کاهش میزان آنها در کشتهای بعدی اهمیت زیادی دارد. همچنین حذف علف های هرز در طول فصل رشد، منجر به برداشت راحت تر محصول نیز خواهد شد.
از مجموع مطالب ذکر شده مشخص می گردد که کنترل به موقع علف های هرز به همراه تنک نمودن سریع تر مزارع چغندرقند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و تاخیر در انجام عملیات تنک و وجین مزارع خسارتهای جبران ناپذیری را به کشاورزان وارد می آورد.
به طور کلی، جهت دستیابی به کنترل موثرتر علفهای هرز مزارع چغندرقند، لازم است که از چندین روش مختلف شامل سمپاشی مزارع، استفاده از کولتیواتور و وجین دستی به صورت ترکیبی، به شرح زیر استفاده نمود.
الف- اولین و اساسی ترین قدم در کنترل علف های هرز استفاده از سموم علف کش مناسب می باشد. میزان موفقیت در استفاده از علف کش ها، کاملاً در ارتباط با نحوه صحیح مصرف آنها می باشد.
ب- علاوه بر استفاده از علف کشهای مناسب، برای از بین بردن علفهای هرز باقی مانده بین خطوط کشت لازم است از کولتیواتور استفاده گردد.
ج- در هر صورت بخشی از علف های هرز روی ردیف های کاشت به دلایل مختلف، بوسیله با مورد استفاده از بین نمی روند و به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی بوته های چغندرقند به وسیله کولتیواتور نیز قابل کنترل نیستند، که لازم است این علف ها در زمان تنک کردن مزرعه توسط کارگران حذف شوند تا یک مزرعه عاری از علف هرز ایجاد گردد.
افزایش عملکرد ریشه در مزارع چغندرقند
چغندرقند بر خلاف اکثر محصولات زراعی که بر اساس وزن خریداری می شوند با دو فاکتور وزن و درصد قند (عیار) خریداری می شود:
برای بالا بردن مقدار محصول در واحد سطح لازم است نکات زیر در نظر گرفته شود:
1) استفاده از بذور اصلاح شده مناسب کشت هر منطقه
2) آبیاری کامل و صحیح و استفاده مفیدتر از منابع آب با توجه به کمبود شدید آب در اکثر مناطق کشور و تناسب سطح کشت با آب موجود
3) داشتن دقت فراوان در جهت ایجاد تراکم مطلوب بوته در واحد سطح (80 تا 100 هزار بوته در هکتار)
4) تغییر روشهای کاشت و بهبود عملیات زراعتی با استفاده از ماشینآلات جدید برای تهیه زمین و سایر عملیات لازم.
5) استفاده صحیح از کودهای دامی و شیمیایی
6) انتخاب تناوب صحیح
7) انتخاب زمین مناسب از نظر عمق و بافت خاک
8) رعایت تاریخ کاشت مناسب در هر منطقه
9) مبارزه صحیح و بموقع با آفات و امراض گیاهی و به خصوص علفهای هرز
10) برداشت به موقع و صحیح چغندرقند و تحویل آن به کارخانجات قند بلافاصله پس از برداشت
11)تنظیم صحیح ماشینهای برداشت چغندرقند و کاهش ضایعات برداشت.
عوامل موثر بر افزایش درصد قند
از زمانی که یک کشاورز تصمیم به کشت چغندر می گیرد تا زمانی که چغندر برداشت و بارگیری می شود، در کلیه مراحل، نحوه اقدامات و فعالیت های او در کاهش و یا افزایش عیار مؤثر می باشد. به طور کلی مهمترین عوامل موثر بر درصد قند چغندرقند به قرار زیر هستند:
ا- انتخاب بذر متناسب با شرایط آب و هوایی، طول دوره رشد و مقاوم به عوامل نامساعد کشت در منطقه، افزایش میزان عیار را در پی دارد.
2- انجام شخم مناسب به منظور افزایش نفوذپذیری خاک و جلوگیری از چند شاخه شدن ریشه ها و نیز جمع آوری سنگهای موجود در خاک مزرعه تا حد امکان، از اهمیت بسیار زیادی در افزایش درصد قند برخوردار است.
3- وجود تعداد مناسب بوته در واحد سطح (9 تا 10 بوته در هر متر مربع) به افزایش عیار منجر می گردد.
4- انتخاب تاریخ دقیق کاشت چغندرقند در افزایش درصد قند اهمیت بسیار دارد.
5- کنترل به موقع علف های هرز به میزان زیادی در افزایش عیار چغندرقند نقش دارد.
6- تغذیه اصولی گیاه تأثیر بسیاری در بهبود وضعیت تولید قند در چغندرقند دارد. مصرف بیش از حد و دیرهنگام کودهای ازته (بخصوص اوره و نیترات آمونیوم) باعث کاهش میزان قند خواهد شد. همچنین کمبود سایر عناصر (آهن، روی، منگنز، منیزیم، بر و . ) غلظت قند در ریشه را کاهش می دهد.
7- انجام آبیاری های صحیح و به موقع در بالارفتن کیفیت ریشه ها چغندرقند نقش مهمی ایفا میکند.
8- کنترل به موقع آفات و بیماری ها در طول فصل به بهبود وضعیت کیفی ریشه های تولیدی می انجامد.
9-حفظ سلامت برگها تا آخرین لحظات رشد از گزند آفات و یا عدم چرانیدن آنها باعث افزایش عیار می گردد.
10- برداشت به موقع چغندرقند با توجه به علایم رسیدگی مزرعه موجب افزایش درصد قند ریشه ها می شود.
11- ممانعت از یخ زدن چغندرقند در جلوگیری از کاهش عیار فوق العاده موثر است.
12- چنانچه بوته ها به مدت شش هفته در معرض دمای 4 تا 8 درجه سانتیگراد قرار گیرند، به ساقه می روند و میزان قندشان کاهش می یابد که در صورت رعایت دقیق تاریخ کاشت می توان از این عمل ممانعت نمود.
13-سرزنی صحیح چغندرقند منجر به بالارفتن کیفیت چغندر تحویلی به کارخانه می گردد.
14-عدم تأخیر در جمع آوری و حمل چغندرقند به کارخانه به دلیل کاهش تنفس ریشه و ممانعت از تجزیه قند ها در بالارفتن درصد قند موثر است
بهترین موقع برای پرورش قارچ در خانه بین ماههای مهر تا آذر است ولی چنانچه امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش وجود داشته باشد میتوان کشت قارچ را در ماههای دیگر سال تعمیم داد. بطور کلی طرز پرورش قارچ مخصوص به خود آن است و میتوان آن را در محیط تاریک پرورش داد و به جز نور مستقیم آفتاب ، هر مقدار نور را تحمل میکند. در هر صورت در محل پرورش قارچ علاوه بر آنکه ، بایستی تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین 15 - 10 درجه نگهداری شود. علاوه بر این محل پرورش بایستی کاملا تمیز ، قابل شستشو و فاقد درز یا محلی برای پرورش باکتریها ، ات و قارچهای مضر باشد.
اتاق پرورش قارچ
عرض اطاق پرورش بایستی به حدی باشد که بتوان از راهروهایی که برای آن تعبیه میگردد، به راحتی عبور نمود. (حدود 70 سانتیمتر) عرض طبقات پرورش قارچ را نیز حداکثر 180 سانتیمتر در نظر میگیرند تا بتوان از دو طرف به وسط بستر قارچ دسترسی پیدا نمود و چنانچه طبقات پرورش قارچ در کنار دیوار باشد عرض آنرا حداکثر 90 سانتیمتر قرار میدهند. همچنین میتوان قارچ را در جعبههای چوبی در اندازه 60 در 90 سانتیمتر و عمق 20 تا 25 سانتیمتر پرورش داد. طبقه بندیها معمولا در طول اطاق پرورش انجام میگیرد.
روی سطح زمین نبایستی طبقهای مستقر نمود، حداقل فاصله بین طبقه اول تا کف زمین 15 سانتیمتر و فاصله هر طبقه از هم 60 سانتیمتر میباشد. بطور معمول برای پرورش قارچ در خانه فقط سه طبقه در نظر میگیرند و چنانچه اطاق به حد کافی وسیع باشد یک ردیف در طول اطاق در مجاور دیوار و یک طبقه (دو طرفه) در وسط و یک طبقه در طرف دیگر اطاق قرار میدهند بطوری که دو راهرو به عرض 70 سانتیمتر در دو طرف طبقه وسط ، 180 سانتیمتر باشد.
نحوه آماده سازی کود
چنانچه محل پرورش قارچ محدود و کوچک باشد میزان احتیاج به کود متناسب می باشد. لذا ترجیح داده میشود یک محوطه بتونی به ابعاد 1.5 متر ساخته و در مجاور آن محلی برای خروج آب مازاد کود در نظر بگیرند که فاضلاب را بتوان داخل سطل یا یک مخزن بتونی کوچک به ابعاد 40 سانتیمتر وارد نمود. کف مخزن اصلی را به ضخامت 15 سانتیمتر کاه ریخته و روی سطح کاه یک جعبهای به ابعاد یک متر از جنس تور سیمی ضخیم که شبکه سوراخهای آن 0.5 سانتیمتر باشد طوری قرار میدهند که از هر طرف با دیواره مخزن بتونی 25 سانتیمتر فاصله داشته باشد و اطراف این توری را از کاه پر نموده و داخل توری را کود اضافه کرد.
تهیه بستر برای پرورش قارچ
بهترین ماده برای پرورش قارچ ، پهن اسبی و کاه میباشد. برای تهیه کود جهت پرورش قارچ مقداری پهن اسبی و کاه را مخلوط نموده و در ابعاد مناسبی در حدود 3 متری آنرا انبار نموده و آنها را روی هم بخوبی میکوبند. تا متراکم شود بطوری که از نفوذ باران به داخل آن جلوگیری گردد. پس از مدتی کوتاه عملیات تخمیر داخل توده کود شروع میشود و درجه حرارت محیط کود بالا میرود. همچنین میتوان قبل از توده کردن کود مقداری آهک در حدود یک پنجم حجم پهن به آن اضافه و کاملا مخلوط کنید. سپس آنرا توده نمود.
این عمل باعث میگردد که عمل تخمیر به تعویق بیافتد و در عین حال آمونیاک تولید شده را جذب و علاوه بر آن مقداری از رطوبت اضافی کود را جذب نماید. بعد از سه روز مجددا این توده را برگ و هوا داده و آنرا مانند دفعه اول ، انباشته و روی آنرا بکوبید. سطح آنرا شیب دهید تا آب باران به داخل آن نفوذ نکند و این عمل به فاصله 4 - 2 روز ، چهار تا شش مرتبه باید تکرار گردد. لازم به یادآوریست که چنانچه در مرحله اول به کود ، آهک داده شده فاصله برگردان کود چهار روزه و در صورتی که آهک داده نشده باشد فاصله برگردان کود دو روز میباشد.
باید توجه داشت که بایستی دقت و مراقبت در نگهداری میزان رطوبت و حرارت داخل توده به عمل آید. زیرا هر اندازه مقدار رطوبت پهن زیاد باشد، محیط داخل کود ، اسیدی شده و کود غیر قابل استفاده میگردد. بخصوص در موقع برگردان کردن کود ، چنانچه مشاهده شود که کود بسیار خشک است، بایستی مقدار کمی غبار آب روی آن پاشید، از علائم مشخصه میزان رطوبت کود، آزمایش آنست، چنانچه مقداری کود را در دست بفشارید، نبایستی قطرات آب ، از لای انگشتان بچکد و فقط کافی است در اثر فشار به کود ، کف دست تر بشود. پس از آماده شدن بایستی اطاق پرورش را مجهز نمود.
طرز کاشت قارچ در اتاق پرورش
پس از آماده شدن کود آنرا به داخل سالن انتقال داده و روی سطح هر ردیف به ضخامت 15 سانتیمتر کود را گسترده و سطح آنرا کاملا مسطح مینمایند و این عمل را بایستی خیلی به سرعت و بدون آنکه کود حرارت خود را از دست بدهد انجام داد. پس از تکمیل و انجام کار کلیه درها و منافذ را بسته و مدت چهار روز کود را بحالت خود واگذار کنید تا درجه حرارت کود و محیط اطاق بالا برود و حدود 54 تا 60 درجه برسد و این حرارت به مدت 30 -48 ساعت ثابت باقی بماند، بعد از آن درجه حرارت کود پائین آمده و به 54 درجه میرسد.
این عمل را عرق کردن محیط کشت مینامند در حقیقت در این حرارت قسمت اعظم از محیط در اثر حرارت زیاد ضد عفونی شده و لارو ات و غیره از بین میروند. از این تاریخ به بعد تا مدت 5 روز درجه حرارت محیط بستر 10 - 12 درجه پایین میآید تا آنکه درجه حرارت به 23 الی 24 درجه میرسد. این درجه حرارت برای کاشت قارچ مناسب خواهد بود.
اسپر آماده کاشت
اسپر قارچ را نمیتوان مستقیما کاشت زیرا امکان دارد همراه با اسپر قارچ تعداد زیادی قارچهای سمی وجود داشته باشد. بنابراین بایستی از اسپر آماده کاشت به نام اسپون که در محیط کاملا استریل ، محفوظ و سلکته شده رشد کرده و به حالت خواب در آوردهاند استفاده نمود. طرز عمل و تهیه آن بدین ترتیب است که اسپر قارچ خالص شده را در محیط کاملا استریل آزمایشگاه قبلا پرورش داده، بطوری که میسلیوم قارچ رشد خود را شروع نماید. سپس آنرا در حالت عقیم برده و مانع رشد بیشتر آن میشوند و در محیط کاملا استریل و محفوظ به نام اسپون قارچ به فروش میرسانند.
طرز کاشت اسپون
یک قطعه اسپون را که در محیط بسته و کاملا استریل محفوظ است باز کرده و به دوازده قطعه کوچک تقسیم نموده و قبلا سطح خاک بستر را به فاصله 25 سانتیمتر ، قطعه چوبهای در خاک بستر فرو برده و علامت گذاری کنید. در محل هر سوراخ قسمتی از خاک را تا عمق 5 سانتیمتر با وسیلهای خارج کرده و با دست چپ یک قطعه اسپون به جای آن گذاشته و روی آنرا میپوشانند. بطوری که عمق کاشت 5 - 3 سانتیمتر از سطح خاک باشد و به همین ترتیب پیش میروند تا کلیه بستر کاشت شود.
پوشاندن سطح بستر
ده تا چهارده روز بعد از تاریخ کاشت اسپون ، بایستی سطح کشت را بوسیله یک لایه دو سانتیمتری خاک استریل شده پوک و منفذدار پوشانده و کاملا آنرا مسطح و یکنواخت نمود. در این موقع درجه حرارت بستر بایستی 15.5 درجه باشد. باید توجه داشت که در موقع روکش کردن بستر ، اسپونها باید رشد خود را شروع کرده باشند و میسلیوم قارچ در اطراف محلی که اسپون کاشته شده رشد نموده و گسترش پیدا نموده باشند. در این موقع بوی مطبوع قارچ در محوطه و در محل بستر به مشام میرسد.
در این موقع باید کاملا دقت شود تا به هیچ وجه ، بستر کشت تکان نخورد و جابجا نشود و مخصوصا اگر تخته کف و طبقات شکم داده و یا قدرت نگهداری بستر خاک را نداشته باشد میسلیوم قارچها پاره شده و تمام محصول از بین میرود. پس از پوشش نمودن سطح بستر ، میسلیوم رشد سریع خود را شروع کرد و برای تسریع در رشد میسلیوم ، درجه حرارت محیط بایستی بین 16 - 14 درجه باشد. در صورتی که درجه حرارت محیط کشت خیلی بالا باشد، بکار بردن آهک در مخلوط خاک پوشش بستر صلاح نمیباشد.
شرایط برای پرورش و رشد قارچ
تهویه
تهویه در محیط اتاق کشت باید بطور یکنواخت انجام شود و نبایستی روی سطح کشت را بیش از حد نیاز هوا داد و تهویه در کلیه نقاط اطاق بطور یکنواخت باشد.
درجه حرارت
چنانچه درجه حرارت بستر کشت به کمتر از 14 درجه برسد و درجه حرارت محیط اطاق به حدود 7 درجه برسد بایستی اطراف بستر را با پارچه ضخیم پوشاند تا مانع تبادل حرارت به محیط شود. برای سرعت رشد قارچ میتوان درجه حرارت محیط را به 14.5 درجه رساند و میزان تهویه را بالا برد ولی باید دقت شود که جهت حرکت هوا به طرف سطح قارچ نباشد.
رطوبت هوا و آبیاری در موقع تشکیل قارچ ، محیط اطاق احتیاج به رطوبت دارد. بطور متوسط بهترین درجه رطوبت برای کشت بین 80 - 70 درصد میباشد. چنانچه درجه رطوبت هوا از این مقدار کمتر شود سطح کلاهکها ترک برداشته یا سطح کلاهک قارچ لکدار میشود. علاوه بر این سطح بستر خشک شده و احتیاج به آبیاری بیشتری دارد. برای تقلیل میزان رطوبت هوا لازم است در نقاط مختلف اطاق ، رطوبت سنجهای کار گذاشته شود و بطور مرتب مورد بازدید قرار گیرد. در صورتی به علت خشک شدن خاک سطح بستر ، احتیاج به آبیاری است. بایستی بوسیله غبار پاش روی سطح خاک آن هم به حدی که آب در سطح بستر جریان پیدا نکند و یا در یک جا جمع نشود آبپاشی کنید. آبیاری را با آب خالص و با درجه حرارت 32 درجه و بسیار بااحتیاط انجام دهید.
تقویت خاک بستر
پس از آنکه قارچها بزرگ شده و نزدیک به برداشت شوند میتوان روی سطح بستر کود مایع پاشید ولی باید دقت نمود که روی کلاهک قارچ پاشیده نشود این عمل در بالا بردن میزان محصول بسیار موثر است.
برداشت محصول به محض آنکه رشد قارچ به حد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا نمود بایستی قارچهای رسیده را جمع آوری نمود و بطور مرتب در طول بستر کشت ، بررسی کرد و قارچهای رسیده را جمع آوری کرد. قارچهایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی ندارند. علاوه بر این وزن آن کم میشود و همچنین قارچهایی که زودتر از موقع چیده شوند وزن آنها سبک بوده و از قارچهای درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارد.
در موقع جمع آوری نباید از سبدهای بزرگ برای این منظور استفاده نمود. زیرا فشار قارچهای روی سبد موجب میگردد که قارچهای زیرین خراش برداشته و سیاه شوند برای جمعآوری قارچ ، کافی است کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و بلافاصله ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کرد. و قارچ تمیز را داخل سبد گذاشته و حتیالمقدور جمع آوری با دستکش انجام گیرد. بهره برداری هر 15 روز یکبار انجام میگیرد و این برنامه مدت دو تا سه ماه به طول میانجامد.
بسته بندی
قارچهای چیده شده را به اطاق سرد و خنک انتقال داده و در اسرع وقت نسبت به درجه بندی آن اقدام نموده و قارچهای لکدار و ناقص و کج و ناجور را جدا کرده و برای مصارف تهیه پودر فرستاده و قارچهای سالم را در بستههای درجه یک و درجه دو به بازار عرضه کنید.
درباره این سایت